نشر الكترونيكي: مهارتهاي مورد نياز

محمود بابائي

محورهاي بحث
1- نشر الكترونيكي چيست؟
2- ضرورت، ويژگيها و محدوديتها
2- چرا نشر الكترونيكي نياز به مهارتهاي ويژه دارد؟
3- در نشر الكترونيكي با چه مؤلفه ‌هايي سر و كار داريم؟
4- مهارتهاي نشر الكترونيكي كدامند؟
انواع مهارتها: مهارتها و سطح فعاليت
تأثير روزافزون پديده نوين نشر الكترونيكي بر  فعاليتهاي علمي و توليد و نشر محتوا، واقعيتي غيرقابل انكار است. شايد اگر اين تأثير موجب دگرگوني اساسي در رفتار اطلاع‌يابي،  فرايند توليد علم، و نشر اطلاعات و بهره‌برداري از اطلاعات نمي‌شد، مطالعه آن اهميت چنداني نداشت؛ اماگرايش به استفاده از منابع الكترونيكي كه با استفاده از رايانه آماده‌سازي و ارائه شده است، به دلايل زيادي، رشد تصاعدي يافته است. اگرچه اين رخداد، به مفهوم مهجور يا حذف رسانه‌هاي چاپي نيست و نتيجه برخي مطالعات نشان مي‌دهد كه رونق منابع الكترونيكي موجب كاهش استفاده از كاغذ براي چاپ و نوشتن نشده است. از اين رو، تاكنون موضوع جايگزيني كامل نشر الكترونيكي به جاي چاپ، هيچگاه موجب نگراني جدي نشده و نشرالكترونيكي به عنوان يك امكان و ابزار نوين در كنار نشر سنتي يا چاپي پذيرفته شده است.
رونق نشر الكترونيكي، بيشتر مرهون توسعه عومل زيرساختي است كه پيشرفتهاي نوين در عرصه فناوري اطلاعات شتاب روزافزوني بدان داده است. بطوري‌كه عمر مفيد منابعي كه در حوزه نشر الكترونيكي منتشر مي‌شود بسيار كوتاه است. نشر الكترونيكي امكانات فراوان و فضايي تازه را در اختيار ناشران و توليدكنندگان اطلاعات قرار مي‌دهد كه در نشر چاپي دسترسي بدانها غيرممكن يا دست‌كم بسيار دشوار بود. در ميدان نشر، ناشران نشريات و كتابهاي مرجع بيش از ديگران در مسير نشر الكترونيكي حركت مي‌كنند. كيفيت اطلاعات و ساختار اين منابع به‌گونه‌اي است كه در همان ابتداي رونق نشر الكترونيكي، با استقبال اين ناشران مواجه شد. اكنون قلمرو نشر الكترونيكي بسيار گسترده‌تر شده و حتي وارد حوزه ادبيات داستاني و متون درسي نيز گرديده است.
با توجه به توانمندي رو به رشد در عرصه فناوري اطلاعات، توليدكنندگان اطلاعات نيز بخشي از توان مادي و فكري خود را به ذخيره اطلاعات در محيط الكترونيكي اختصاص داده‌اند و اين روند همچنان رو به رشد است. شيوه‌هاي نشر الكترونيكي،كه گاه به عنوان انقلاب در حوزه انتشار اطلاعات از آن ياد مي‌شود، نزد ناشران و توليدكنندگان اطلاعات، به تناسب نوع مطالبي كه توليد و منتشر مي‌كنند، متفاوت است. نوع استفاده يك ناشر متون دانشگاهي از نشر الكترونيكي با يك ناشر آثار كمك درسي يا يك ناشر مجلات الكترونيكي كاملاً متفاوت است.
به نظر مي‌رسد با دوري از هرگونه پيشداوري بايد با دقت و حتي وسواس بر اساس نياز، اقتضائات و زمينه‌هاي، موجود به‌سوي نشر الكترونيكي گام برداشت تا از افراط و تفريط در امان ماند. در هرحال، ضمن حفظ ارزش و اعتبار نقش رسانه‌هاي چاپي، نبايد جايگاه نشر الكترونيكي به عنوان يك مكمل غيرقابل‌ چشم‌پوشي براي رسانه‌هاي چاپي انكار شود.
اقبال توليدكنندگان اطلاعات و ناشران از نشر الكترونيكي براي تبديل نسخه‌هاي چاپي و خطي به نسخه‌هاي الكترونيكي، رابطه مستقيم با ميزان دانش و آگاهي آنان از فناوري نوين و ويژگيهاي آن دارد. آگاهي كافي آنان از حوزه نشر الكترونيكي، نه تنها ميزان ريسك اقتصادي آنان را در تصميم‌گيريها كاهش مي‌دهد، بلكه از بروز هرج و مرج در اشاعه اطلاعات و نشر منابع جلوگيري مي‌كند.

متن كامل

کتاب هفته، شماره 134- اول شهريور 1382

1- انگيزه شما  از تألیف كتاب چيست و  در پاسخ به چه نيازهايي است؟

تألیف كتاب مبتني دو ضرورت جدایی‌ناپذیر بود نخست  نياز به دسترسي كاربران و متصدیان نشر الكترونيكي به مفاهيم  كلي نشر الكترونيكي و گشودن باب مستندسازی اندوخته‌های علمي و تجربي اين حوزه در کشور؛ دوم جهت‌گیری برنامه استراتژيك مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران به‌سوی نشر الكترونيكي مدارك علمي كشور و ايجاد دسترسي رايگان همگاني به اين منابع  بود.در برنامه استراتژیک مركز، استانداردسازي و درك صحيح علمي از پديده نشر الكترونيكي براي انتشار حجم انبوه اطلاعات به‌عنوان پشتوانه فعالیت‌های عملي از جايگاه ویژه‌ای برخوردار است. كتاب “نشر الكترونيكي حاصل توجه به اين دو  نياز  است.

2- كتاب تا چه حد بازگوكننده تمام وجوه و ابعاد اين پديده در جهان است؟

محور تلاش من در اين كتاب،  به شكلي تبيين موضوع  و آشنايي كلي با پديده نشر الكترونيكي است و نه بيشتر. اگر مروري بر كتاب داشته باشيد، درمی‌یابید كه برخي موضوع‌ها نظير  “فرايندهاي نشر الكترونيكي” به‌اختصار كامل مطرح‌شده است و  مسائل “کپی‌رایت” نيز به همين منوال. بيان ماهيت نشر الكترونيكي در حدي كه مبين تمام وجوه و ابعاد اين پديده باشد مستلزم كار طولاني و عميق است كه از توان يك نفر خارج است. هر عنوان از فصل‌های اين كتاب می‌تواند خود عنوان يك يا چند كتاب مستقل باشد. مثلاً ما اشاره‌ای به سي. اس. اس کرده‌ایم؛ شايد در حد يك يا دو صفحه؛ درحالی‌که می‌دانید كه کتاب‌های مستقل متعددي در جهان درباره سي. اس. اس منتشرشده است. درباره ايكس. ام. ال و ساير مباحث هم همین‌طور.

پیوست‌های كتاب شامل : روش توليد فايل “پي. دي. اف. فارسي”، “فراداده” و “روش ارجاع به منابع الكترونيكي” تا حدودي به يك راهنماي عملي می‌ماند و با ساختار كلي كتاب اندكي فاصله گرفته است. اين پیوست‌ها درواقع بخشي از  كتاب در دست تألیف ” راهنماي عملي نشر الكترونيكي” است كه به دليل ضرورت و مراجعه و تماس‌های فراوان  كاربران براي كسب راهنمايي در اين زمينه به‌عنوان پيوست در كتاب درج‌شده است.

3- درصد ترجمه و تألیف تحليل و میزان استفاده از تجارب

هسته اصلي كتاب برگرفته از يك طرح پژوهشي است كه در سال 1380 در مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران اجرا شد. محورهاي كار کاملاً مشخص بود و نگارش اثر با تکیه‌بر تجارب اندوخته شده در مدت اجراي طرح پژوهشي و كار عملي انجام گرفت. فصل سوم كتاب كه شامل دستورالعمل‌های كنسرسيوم وب جهاني است بيشتر از ساير فصل‌ها از ترجمه بهره برده است. درباره آثار مربوط به فناوري اطلاعات، من هرگونه ادعاي تألیف به معناي مطلق آن را رد می‌کنم. ما نه ابداع‌کننده اين روش هستيم و نه فناوري آن کاملاً  در اختيار ما است. ازاین‌رو، اين كتاب حاصل نوعي رويكرد آموزشي در پژوهش ، تجارب شخصي و استفاده از منابع خارجي  است. بيان كمي ميزان سهم هريك از اين عناصر براي من مشكل است.

4- مبناي مطالب  فقط w3c بوده است يا منابع ديگر

شايد محور اصلي موضوع‌ها و متن كامل برخي از فصول رهنمودهاي كنسرسيوم وب جهاني (w3c) باشد اما منابع بسيار ديگري موردمطالعه قرارگرفته است كه در کتاب‌نامه انتهاي كتاب فهرست آن‌ها آمده است.

نکته‌ای كه لازم می‌دانم بدان اشاره‌کنم وجود يك كتابشناسي جامع از نشر الكترونيكي بر روي ديسك ضميمه كتاب است كه البته متن كامل اين كتابشناسي بسيار مفصل است و امكان (و حتي ضرورت) چاپ آن وجود نداشت. متن اين كتابشناسي يكجا از سایت‌های خارجي دريافت شده است كه مشخصات كامل تهیه‌کننده آن در فايل موجود است و این‌جانب به‌جز ترجمه موضوع‌بندی اصلي آن ، هيچ زحمتي در تهيه و تدوين آن نکشیده‌ام. اين كتابشناسي بسيار ارزنده كه حاصل تلاش مؤثر تهیه‌کننده آن است و به‌رایگان در دسترس عموم قرار داده است به‌طور مرتب روزآمد می‌شود. علاقه‌مندان به اين حوزه از مراجعه به آن، پشيمان نخواهند شد. تهیه‌کننده محترم اين كتابشناسي  حتي اگر در مواردي متن كامل مقاله يا گزارشي بر روي اينترنت قابل‌دسترسی بوده، نشاني اينترنتي آن را با پيوند(لينك) به “عنوان متن” آن را در دسترس كاربران قرار داده است.

5- آيا اين اولين كتاب در اين حوزه  است؟

به‌عنوان كتابي كه به ماهيت “نشر الكترونيكي” می‌پردازد، بلي، اولين اثر است. كه اميدوارم اين ادعا بر متخصصين اين حوزه گران آيد و طرحي نو دراندازند!

قبلاً بخش‌های از اين كتاب ، به‌عنوان گزارش طرح پژوهشي بر روي سايت مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران قرار گرفت  كه روزنامه اقتصادي آسيا در نيمه دوم سال 1381 در صفحه‌های ويژه كامپيوتر خود ، متن كامل  آن را منتشر كرد البته با حذف معادل‌های لاتين و پاورقی‌ها.

لازم است به اطلاع شما و خوانندگان ارجمندتان برسانم كه متن كامل اين كتاب تا شهریورماه سال جاري بر روي سايت مركز به نشاني www.irandoc.a.ir قرار خواهد گرفت.

6- نقش كمبود منابع در تألیف اين اثر

اتفاقاً براي رعايت ايجاز – به لحاظ هدفي كه در تألیف داشتم- ناگزير از پالايش و حذف منابع بسيار مهمي شدم  كه اميدوارم در” كتاب كار نشر الكترونيكي” از آن‌ها استفاده كنم. مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران براي تهيه منابع  موردنیاز تلاش وافر داشت كه از همه متصدیان آن سپاسگزارم.

7- معادل‌سازی از كجا آمده است؟

معادل‌سازی واژه‌ها و برخي عبارات عمدتاً سليقه ويراستار محترم كتاب آقاي قاسمي است كه فردي صاحب‌نظر و متخصص در اين زمينه است. در مواردي هم  واژه‌ها از منابع ديگر نقل شد است كه بدون تغيير- با ذكر منبع- در كتاب آمده است.

8- آمار معادل‌سازی شده‌ها در كتاب چگونه است؟

بناي تألیف كتاب  معادل‌سازی افراطي به‌گونه‌ای كه  ارتباط با مخاطب را مخدوش  سازد نبوده است اما طرح اين سؤال گوياي اين است معادل‌سازی‌ها کاملاً به چشم می‌آید.  اگر مراد، وجه مثبت معادل‌سازی است بايد آن را به‌حساب ويراستار بگذاريم. شخصاً محاسبه خاصي درباره آمار معادل‌سازی‌ها در كتاب انجام نداده‌ام تا به زبان عدد و رقم ذكر كنم

9- كار در دست تألیف در اين زمینه – توضيح

در كتاب “نشر الكترونيكي” اشاره‌کرده‌ام كه استفاده‌کنندگان نبايد انتظار يك “كتاب كار” را از آن داشته باشند. قصدم  اين است كه كمبود مورداشاره را مرتفع و منبعي به زبان فارسي تحت عنوان “راهنماي عملي نشر الكترونيكي” تألیف نمايم. اندوخته‌های علمي و منابع در دسترس براي توليد چنين اثري کاملاً مهيا است.

10- مشكلات و موانع تألیف كتاب

مايلم به يك نقيصه  آثاري كه براي نخستين بار موضوعي را به زبان فارسي مطرح می‌کنند ، اشاره‌کنم. لازمه پختگي يك اثر، طرح موضوع آن در محافل علمي و بحث و تفحص درباره مباني نظري و زمینه‌های مرتبط با آن است. حتي وجود سوابق پژوهشي اعم از پایان‌نامه  و طرح‌های پژوهشي و يا مقالات علمي كمك مؤثری به پرورده شدن موضوع خواهد كرد و هر بی‌بضاعتی به خود جرئت فضل فروشي و خودنمايي را نخواهد داد. اما وقتي با فقر منابع مكتوب به زبان فارسي روبرو هستيم، آثاري كه براي اولين بار منتشر می‌شوند، ناتواني مؤلف به‌گونه‌ای پنهان می‌ماند. چون نه امكان مقايسه آن با آثار ديگر وجود دارد و نه زمينه بحث علمي درباره آن وجود دارد. من در هنگام انتشار كتاب ” نيازسنجي اطلاعات” همين نكته را يادآور شدم. درباره آن كتاب هم به لحاظ بكر بودن موضوع نقد و بررسی‌های منتشرشده کاملاً در تائید كتاب بود. شايد بتوان گفت كتاب” نشر الكترونيكي” هم خواه‌ناخواه چنين وضعي را پیداکرده است

11-چرا كنسرسيوم وب توصيه فلش را نمی‌کند

كارشناسان و صاحب‌نظران كنسرسيوم وب جهاني در ارزيابي خود براي استفاده از برنامه‌های جانبي و كمكي در اينترنت وسواس و دقت فراواني به خرج می‌دهند. حقيقت اين است كه آنان زماني با  امكانات “ادوبي” هم ميانه خوبي نداشتند، و من در كتاب اشاره كوتاهي بدان دارم، اما اكنون خودشان از قالب “پي. دي. اف.” استفاده می‌کنند. معناي اين كار وجود مكانيسم تجدیدنظر مداوم در دستورالعمل‌ها و هماهنگي با نوآوری‌های حوزه فناوري اطلاعات است. از سوي ديگر موقعيت كنوني نرم‌افزارهایی مانند  “ادوبي” در نشر الكترونيكي به‌گونه‌ای است كه نمی‌توان آن‌ها را ناديده گرفت. اگر كنسرسيوم اقدامي را توصيه نمی‌کند به معناي طرد دائمي و نفي كليت امكانات نوين نيست بلكه محور قرار دادن كاربران، آن‌هم با حداقل امكانات براي مرور صفحه‌های وب است.  گاه توليدكنندگان نرم‌افزار يا طرحان مرورگرهاي اينترنتي تغييراتي را در برنامه‌های خود می‌دهند كه ممكن است موجب تجدیدنظر در دیدگاه‌های كارشناسان كنسرسيوم گردد.

12- کتاب‌های الكتروني در ايران  با استانداردهاي نشر الکترونیکی همخواني دارند

كتاب الكترونيكي تعريف خاصي دارد كه هرآن چه به‌عنوان كتاب الكترونيكي در ايران منتشرشده است هم به‌گونه‌ای  با اين تعريف انطباق دارد. اما اينكه با استانداردها همخواني داشته باشد نيازمند بررسي تک‌تک آن‌ها است كه خود يك پژوهش مستقل را می‌طلبد. به نظرم ما در استفاده از فناوري نوين دچار يك مشكل اساسي هستيم و آن عبارت است از :  استفاده از فناوري  قبل از اينكه درك  فراگيري از مباني علمي ، روش‌ها ، استانداردها و دستورالعمل‌های آن داشته باشيم.

شايد غالب كساني كه مقاله‌ای را در محيط وب منتشر و در دسترس عموم می‌گذارند عنوان  كار خود را “نشر الكترونيكي” بگذارند؛ همین‌طور، كساني كه كتابي را اسكن و بر روي سي. دي. منتشر می‌کنند. هر دو را می‌توان نشر الكترونيكي دانست. اما اگر استانداردهاي لازم در آن‌ها رعايت نشده باشد اين كار در حد “جعل عنوان” كتاب الكترونيكي باقي می‌ماند. بين مهارت‌های عملي و درك علمي تفاوت وجود دارد. اگر نقصاني هست، از تفاوت قائل نشده بين اين دو ناشي می‌شود.  كه در نشر الكترونيكي بايد درك صحيحي از محيط الكترونيكي  و ماهيت و محدودیت‌های آن داشت، و از  عمل زدگي و ساده‌انگاری اجتناب كرد.. تصور من اين است که  كار علمي كم شده است و ما تصور جامعي از نشر در محيط الكترونيكي و ابزارهاي آن نداريم. حتي در بعد كلان،در تحليل و ترسيم راهبردهاي ملي در اين حوزه كوتاهي کرده‌ایم.

بررسي کتاب (گفتگو با کتاب هفته):برای پاسخ به دو نیاز در نشر الکترونیکی

آیا نشر الکترونیکی نیاز به مهارتهای خاصی دارد؟

نشر الکترونیکی اقدامی است برای تولید و انتشار محتوا در قالبی که بتواند به واسطه رایانه شناسایی و پردازش شده و در اختیار کاربر نهایی قرار گیرد. چنین اقدامی نه تنها نیاز به مهارتهای فنی مرتبط با رایانه دارد، بلکه به لحاظ ارتباطی که با کاربر و چگونگی استفاده از سند الکترونیکی دارد، نیازمند مهارتهایی چون: مدیریت محتوا، رفتار اطلاع‌یابی کاربر، شناخت فضای ذهنی و روانی فضای سایبر، مخاطب‌شناسی، و مانند آنها است. نشر الکترونیکی را

می‌توان در دو سطح مورد توجه قرار داد: سطح حرفه‌ای، مانند آنچه که در دانشگاهها، سازمانها، مؤسسه‌های نشر و توزیع و شرکتهای بزرگ جریان دارد و  نیازمند تشکیل تیمی از متخصصین حوزه‌های فنی، موضوعی، هنری، روانشناسی و اطلاع‌رسانی است؛ سطح نیازهای روزمره(آماتوری)، که معطوف به نیازهای شخصی، شغلی، و آموزشی است و از ابعاد آنچنان وسیعی برخوردار نیست که مستلزم سرمایه‌گذاری مالی و نیروی انسانی قابل توجه باشد، که در چنین سطحی، اساساً چنین امکانی وجود دارد.

هنگامی که از آموزش مهارتهای نشر الکترونیکی سحن می‌گوییم، باید نگاه خود را نسبت به این دو سطح از فعالیت روشن کنیم. آیا ما از مهارتهایی سخن می‌گوییم که در سطوح حرفه‌ای نشر الکترونیکی کاربرد دارد یا نیازهای شخصی و روزمره کاربران عادی را مورد توجه قرار می‌دهد؟ آیا آموزش مهارتها در این دو سطح، متفاوت است؟ آیا ماهیت نشر الکترونیکی را می‌توان درجه‌بندی کرد؟ شاید با مثالی بتوان موضوع را روشن‌تر بیان کرد: نویسندگی یک هنر – مهارت است. یک نویسنده ماهر، ملاحظات ادبی، نگارشی، سبک نوشتاری، دستورزبانی، و… را  در نوشتن مورد توجه قرار می‌دهد. انتظار خواننده اثر نویسنده ماهر این است که چنین قواعدی در اثر رعایت شده و دارای کمترین نقص باشد. اما، آیا این بدین معنی است که برای رفع نیازهای شخصی روزمره، تحصیلی، و شغلی، کسی اقدام به نوشتن با رعایت قواعد حداقلی نکند؟ یا نوشتن با مهارت کامل، یا هیچ؟ روشن است که چنین اتفاقی روی نداده و نخواهد داد و آثاری توسط همین مبتدیان  به نگارش در آمده که با همه نواقصش، پیام خود را به مخاطب منتقل می‌کند. اگرچه همین مبتدیان نیز با آموزش می‌توانند به سطح مهارت بالاتری ارتقاء یابند و آثار بهتری خلق کنند.

کدام مهارتها؟

تکیه بحث ما در «مهارتهای مورد نیاز برای نشر الکترونیکی» کاربران عام و آماتورهستند. بر این باور هستیم که آموزش مهارتهای اولیه نشر الکترونیکی می‌تواند به غنای آثار آنها و در نتیجه بهبود محتوای انتشار یافته توسط آنان شود و کسانی را نیز ترغیب به استفاده از این امکان فناوری نوین اطلاعاتی بنماید.  برای نیل به چنین مقصودی  باید محورهای زیر به خوبی تبیین گردد:

۱- محیط الکترونیکی چه ویژگیهایی دارد؟

۲- مفاهیم و اصطلاحات حوزه نشر الکترونیکی

۳- انواع محیطهای نشر الکترونیکی (محیط درونخطی- برونخطی و ایستا – پویا)

۴- سند الکترونیکی  و قالبهای آن

۵- مهارتهای نرم‌افزاری برای تولید و تبدیل قالبهای الکترونیکی سند متنی، تصویری، صوتی و چندرسانه‌ای

۶- مهارت استفاده از وبلاگها، نرم‌افزارهای مدیریت محتوا و پروتکلهای نرم‌افزاری

۷- مهارتهای طراحی،تعیین ساختار سند و رابط کاربر

۸- مدیریت انتشار سند الکترونیکی

مقاله «مهارتهای نشر الکترونیکی» با تکیه بر محورهای گفته شده مراحل نهایی ویرایش را می‌گذراند و امید است بتوانم در اولین فرصت ممکن آنرا منتشر سازم. با این قید که ممکن است برای انتشار در نشریات چاپی در نوبت قرار گیرد و تأخیر آن از اختیار من خارج است. اما به هر حال، پس از آماده شدن، نسخه الکترونیکی آنرا در اختیار دانشجویان قرار خواهم داد.

در طرح موسوم به «تكفا» حمايت از كاربرد فناوري اطلاعات در امور سازمانها و كسب و كار مورد توجه قرار گرفت. گزارشهاي منتشر شده از عملكرد اين طرح، نشان از آن دارد كه اگرچه پشتيباني دولت در رشد استفاده از فناوري اطلاعات در امور اجرايي و جاري و بسترسازي براي دولت الكترونيكي بي تأثير نيست، اما، هنوز موانع و خلأهايي وجود دارد كه پيش از آنكه مربوط به دسترسي به فناوري باشد، ريشه در فرهنگ و رفتارهاي فرهنگي ما دارد. در واقع، اگر دسترسي به فناوري از پشتيباني فكري و فرهنگي كاربران برخوردار نباشد، خود، عاملي  براي پيچيده تر شدن فرايندهاي اجرايي و جاري مي شود.

انتشار الكترونيكي منابع و اسناد دولتي و بخش خصوصي در محيط الكترونيكي اگرچه گامي مثبت در جهت تسهيل در اطلاع رساني و دستيابي كاربران به اطلاعات مورد نياز است، اما تبيين سياستها و تدوين نوعي دستورالعمل و سازوكار ملي براي انتشار آنها ضرورت دارد(1). فراخوان ملي براي تدوين سياستهاي انتشار اطلاعات در محيط الكترونيكي، شايد راهكاري مناسب براي رسيدن به اين هدفي باشد. چنين اقدامي نيازمند هماهنگي و همراهي سازمانها و مراكز ذيربط است و از عهده يك دانشگاه  با پشتيباني چند سازمان غيرمرتبط، خارج است؛ عزم ملي مي طلبد.

1- چه بسا چنين كاري متولي داشته (مانند شورايعالي اطلاع رساني و..) و چنين فراخوانهايي هم انجام گرفته،  دوستاني كه اطلاع دارند، مرا در كسب اطلاعات بيشتر ياري كنند.