چکیده

از دیدگاه تاريخی، پیوند ناگسستنی بین رسانه‌ها و فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات وجود دارد. نگاهی به تحولات فناوری رسانه‌ای از پیدايش چاپ تا دوران اینترنت، نشان از تأثیر بی‌چون‌ و‌ چرای فناوری بر کیفیت تولید محتوای پيام‌های ارتباطی، دگرگونی‌های شگرف در حوزه مديريت رسانه، و تحول در گستره دامنه نفوذ رسانه‌های ارتباطی دارد.

رسانه‌هاي ديجيتال دوران کنوني، ژرفاي اين پيوند را به‌خوبي نمايان ساخته‌اند. در اين مقاله، تلاش بر اين است که ضمن مروري بر گونه‌شناسي رسانه‌ هاي ديجيتال، محور بحث، آشکارسازی مفهوم رسانه‌ های دیجیتال، و اشاره به دو ویژگی مهم آن، یعنی« مشارکت‌پذيری»و « فناوري محوری » باشد.

منبع: ماهنامه گفتمان علم و فناوري. دوره 1, شماره 2 (1392)

وبلاگ‌ها يكي از رايج‌ترين بسترهاي ارتباطي در فضاي سايبر هستند. هم‌چنين، وبلاگ‌ها، از منابع دانش فعاليت‌هاي بشر و حاوي اطلاعات با ارزشي مانند واقعيات، ديدگاه‌ها و تجارب شخصي هستند؛ طي سال‌هاي اخير، وبلاگ‌ها مشهودترين پديده در فضاي سایبر بوده‌اند. ماهيت تعاملي وبلاگستان، منجر به ايجاد الگوي نوين تبادل پيام و ارتباطات بين فردي و گروهي شده است كه كاملاً با الگوي سنتي وب، متفاوت است. مطالعات پيشين نشان مي‌دهد كه مردم با پشتيباني شبكه‌هاي ارتباطي وسيع، از وبلاگ براي حفظ و استحكام روابط بين خود و ديگران استفاده مي‌كنند.

سادگي و كفايت مهارت‌هاي فني ابتدايي براي استفاده،  از جمله ويژگي‌هاي وبلاگ‌ها است. اين ويژگي، خود موجب گوناگوني بيشتر وبلاگ‌ها از نظر ساختار، امكانات ارتباطي، قالب‌هاي محتوا، ارائه و نمايش محتوا، و دسترسي‌پذيري آن‌ها شده است. سرويس‌دهندگان وبلاگ، بنا به اهداف و خط و مشي تعيين شده خود، الگوهايي از طرح كلي و ساختار وبلاگ را به وبلاگ‌نويس ارائه مي‌كنند. شايد اين طرح و قالب اوليه، براي آغاز وبلاگ‌نويسي كفايت كند، اما امكانات ارتباطي، اشتراك‌گذاري و ارائه محتوا وبلاگ‌ها، مي‌تواند بسيار فراتر از  «طرح اوليه» سرويس‌دهندگان وبلاگ باشد. آنچه كه شبكه وبلاگ‌ها را به عنوان بسترهاي گفتمان، حائز اهميت مي‌سازد، استفاده از امكانات تكامل‌يافته ارتباطي براي تسهيل و ارتقاء سطح تعامل بين كنشگران در فضاي سايبر است.

موجوديت و اثرگذاري وبلاگستان مرهون محتواي آن است. اگرچه اين پديده مي‌تواند چرخشي جدي از فرهنگ شفاهي به سوي فرهنگ نوشتاري و مستند شده باشد، اما داوري در باره ماندگاري و اثربخشي آن زودهنگام است.  تولید محتوا چرخه ارتباط را معني‌دار نمود و بدان مفهوم مي‌بخشد. چرخه ارتباط در وبلاگستان با محوريت محتوا، وابسته به ابزارها و سازوكارهاي فني خاص فضاي سايبر است. از اين رو، مي‌توان چنين برداشت كرد كه در توليد محتوا و معنابخشي آن به ارتباطات فضاي سايبر، افزون بر متغيرهاي انساني، سازوكارهاي وابسته به فناوري‌هاي نوين ارتباطي و اطلاعاتي نيز اثرگذار هستند.

اگر متغيرهاي دخيل در توليد محتوا را به دو گروه اصلي متغيرهاي انساني و متغیرهای مرتبط با فناوري‌هاي نوين تقسيم كنيم، به نظر مي‌رسد، ضمن حفظ اهميت و جايگاه فناوري‌هاي نوين در توليد محتوا و بسترسازي براي ارائه آن، بايد نقش عوامل انساني را در بروز رفتار مرتبط با توليد محتوا و استمرار آن برجسته‌تر ديد. فرهنگي كه روح علمي و زايش محتوا در آن نهادينه شده است، مستقل از  فناوري‌هاي نوين، توليد محتوا به عنوان يك ارزش در آن يك ارزش تلقي مي‌شود. از اين رو، به نظر مي‌رسد فناوري‌هاي نوين ارتباطي و اطلاعاتي اين فرهنگ مولد را در نوزايي و توليد كمي محتوا مورد پشتيباني قرار خواهد داد. به هر حال، نمي‌توان نقش فناوري‌هاي نوين را در ايجاد بستر ارائه، زمینه‌سازی، و ترغيب كاربران در توليد محتوا ناديده انگاشت. روح علمي كه در فرايند روابط و كنشگري‌هاي رايج در اجتماعات آنلاين، شبكه‌هاي اجتماعي و وبلاگستان به دست آمده و به عنوان ارزش به كاربران منتقل مي‌شود، مي‌تواند داراي پتانسيل ايجاد تحول در حوزه توليد محتوا باشد.  در  بررسي اين «نقش‌ها» و «ارتباطات» ما در تحليل آنچه در حوزه توليد محتوا در وبلاگستان فارسي مي‌گذرد تواناتر مي‌سازد.

ضرورت توليد اطلاعات، درباره کميت و کيفيت محتواي وبلاگستان فارسي، و شفاف نمودن وضعيت موجود در حوزه توليد محتوا، منجر به اجراي پروژه « توليد محتوا در فضاي سايبر؛ مورد مطالعه: وبلاگستان فارسي» شد كه با پشتيباني صندوق حمايت از پژوهشگران همراه بود.  از دو روش پيمايش و و توليد محتوا براي آزمون فرضيه‌ها و پاسخ به پرسش‌ها استفاده شد. يافته‌هاي پژوهش، از يک سو وجود نوعي رکود در توليد محتوا و رواج کپي‌برداري وسيع از مطالب وبلاگ‌ها و سايت‌ها، و از سوي ديگر، تنوع موضوعي، به ويژه استفاده از قالب‌هاي متنوع رسانه‌اي را نمايان کرد. افزون بر اين، فقر مهارت‌هاي فني و آنچه در علوم ارتباطات بدان «سواد رسانه‌اي» اطلاق شده و  تناسب بين نوع رسانه، قالب محتوا، و مخاطب را مورد توجه قرار مي‌دهد، به شکل چشمگير در جامعه مورد مطالعه پديدار است.

فصلنامه علمي – پژوهشي جامعه اطلاعاتي. سال اول، شماره 1. پاييز و زمستان 1390. صص. 71-96

فصلنامه علمي- پژوهشي علوم اجتماعي. شماره 56، بهار 1391. صص. 73-115

چکيده
سازوكارها و ابزارهاي ارتباطي اينترنت، به دليل فراهم کردن امکان  تعامل، اشتراک‌گذاري و شکل‌گيري شبکه‌هاي ارتباطي در بين

کنشگران فضاي سايبر، از ديدگاه علوم ارتباطات و جامعه‌شناسي مقوله‌اي داراي اهميت است. بررسي تعامل انسان_– انسان در فضايسايبر، و تأثير اين‌گونه تعامل‌هاي متکي به سازوکارهاي ارتباطي فناوري اينترنت، مي‌تواند منجر به طرح اين فرضيه شود که: بستر ارتباطي اينترنت، داراي پتانسيل ايجاد الگوهاي نوين کنشگري است و نوع ابزار ارتباطي مورد استفاده کنشگران و ميزان مهارت آنان در کاربرد ابزار ارتباطي،  الگو و سطح تعامل کنشگران را در فضاي سايبر تعيين مي‌کند.

در اين مقاله، تأثیر و نقش سازوکارهاي تعاملي اينترنت در شکل‌گيري  الگوهاي دسترسي، کنشگري و بياني کنشگران  فضاي سايبر ايران،شامل وبلاگستان و شبکه‌هاي اجتماعي فارسي، مورد بررسي قرار گرفته است. با توجه به ماهيت پرسش‌هاي پژوهش، از روش‌ «پيمايش» و در گردآوری اطلاعات، از پرسشنامه الکترونيکي استفاده شده است. جامعة آماري مورد مطالعه،كنشگران فعال در چهار سرويس‌دهنده اصلي وبلاگ‌نويسي فارسي و چهار سايت شبكه‌هاي اجتماعي فضاي سايبري ايران بودند. نتايج پژوهش نشان داد که بين الگوهاي کنشگري، بياني و دسترسي در نظام تعاملی انسان_–انسان در اينترنت، و سازوکارهاي ارتباطي اين  فناوري‌ رابطة مثبت وجود دارد. هم‌چنين، نتايج آزمون‌ها نشان داد که ميزان اين رابطه، در حد کم است.

واژه‌هاي کليدي: الگوي بياني،  الگوي دسترسي،  الگوي کنشگري، تعامل، جامعه شبکه ‌اي، سازوکارهاي ارتباطي،  شبکه ‌هاي اجتماعي،  فضاي سايبر،  کنش ارتباطي، وبلاگستان فارسي.

متن کامل

سخنراني علمي «اعتماد در فضاي سايبر»

بیست و یکمین شماره ماهنامه مدیریت ارتباطات

گفت وگوی الهه حسینی با دکتر محمود بابایی، با عنوان« کمپین ها؛ نقاط ثقل جامعه اطلاعاتی »

محورهاي گفتگو: مفهوم و ويژگي‌هاي فضاي سايبر؛ مزيت‌ها و محدوديت‌هاي فضاي سايبر؛ تأثير فضاي سايبر بر زندگي واقعي/فيزيکي؛ کمپين‌هاي اجتماعي و کنشگري؛ اجتماعات مجازي؛ چالش‌هاي شکل گيري اجتماعات مجازي

متن کامل

سايت هاي شبكه‌ اجتماعي منبع مهمي براي داده‌هاي مربوط به رفتار طبيعي كاربران هستند. اطلاعات پروفايلها، پيوندهاي موجود در آنها، ديدگاه‌هاي منتشر يا مبادله شده منابعي غني براي تحليل‌گران شبكه به شمار مي آيند تا به الگوهاي فكري، رفتاري و شاخصهاي ديگر كنشگري كاربران دست يابند. به عنوان نمونه، گلدر (Golder)در سال 2007 مجموعه داده‌هاي مربوط به 362 ميليون پيام مبادله شدة چهار ميليون و دويست‌هزار كاربر فيس‌بوك را طي 26 ماه مورد بررسي و تحليل قرار دادند و به الگوي موقتيِ وابسته به زمان، از رفتارهاي دانشجويان در اين سايت شبكة اجتماعي دست‌يافتند.

لامپ (Lampe) و همكارانش نيز دست به چنين اقدامي بر روي تحليل روابط بين پروفايلهاي فيس‌بوك زدند. اين نوع داده‌ها، افزون بر اينكه براي «تجسمي» كردن شبكه كارآيي دارد مي‌تواند استفاده‌هاي متعددي به لحاظ تجاري، سياسي، امنيتي، جامعه‌شناختي، مردم‌شناختي و روانشناسي اجتماعي داشته باشد.

1- داده‌هايي كه كنشگران در شبكه‌هاي اجتماعي توليد مي‌كنند مانند توليد محتواي (متني، صوتي، تصويري)، برچسب‌زني (فوكسونومي)

2- سايت هاي شبكه هاي اجتماعي «پروفايل – محور» هستند. داده‌هايي كه كنشگران در  پروفايل خود درج مي‌كنند و اطلاعات مربوط به علايق و ارتباطات خود را عرضه‌ مي‌كند. اين داده ها منبع و سرمايه با ارزش و منبع درآمد بسيار مهمي براي سرويس‌دهندگان شبكه‌هاي اجتماعي است. فروش اطلاعات مربوط به علايق كاربران، آنان را در برابر حجم عظميي از تبليغات هدفمند قرار مي‌دهد. افزون بر اين، روشن است كه اطلاعات پروفايل ها، مي تواند كاربردهاي گوناگون ديگري هم داشته باشد.

3- داده‌هايي كه مي‌تواند با استفاده از روش تحليل شبكه، از نتيجه كنش‌ها و تعاملات كنشگران در شبكه  ارتباطي، استخراج نمود، تعيين نقاط ثقل ارتباط در شبكه، و «گره»هاي (node) مهم، اطلاعات گسترده و ارزشمند درباره تعاملات و ارتباطات افراد و ماهيت و جهت‌گيري اين ارتباطات در دسترس قرار مي‌دهد.

4- داده‌هايي مربوط به شبكه، سوگيري و فضاي كلي آن.

نكته: ناپايداري فضاي شبكه‌هاي اجتماعي، و تغيير در اطلاعات پروفايل ها، مناسبات و روابط بين گره‌ها، يك شاخص براي پي بردن به تغيير مداوم و لحظه‌اي داده‌ها در درون شبكه‌ها است. از اين رو، اعتبار تحليل داده‌ها نمي‌تواند طولاني باشد.

اين متن، به عنوان يادداشت، در خبرنامه شماره 11 و 12 انجمن ايراني مطالعات فرهنگي و ارتباطات منتشر شده است

قدرت چيست و منشأ قدرت کجاست؟ اين پرسش، در هر عصري مي‌تواند پاسخ خاص خود را داشته باشد. چرا که مؤلفه‌هاي قدرت، اهرم‌ها و روش اعمال آن، بر اساس واقعيات جاري در بستر جامعه تعريف مي‌شود. در عصر حاضر، تحت تأثير جريان رشديابنده فناوري‌هاي نوين اطلاعات و ارتباطات، مقوله «قدرت»، مفهوم و ماهيتي نوين يافته است. اظهارنظر در مورد قدرت همیشه به «زمینه» بستگی دارد، و فضای سایبر یك حوزه‌ جدید و مهم از قدرت است. در چنين وضعيتي، پاسخ ما به پرسش آغازين اين نوشتار چه خواهد بود؟ براي پاسخ دادن به اين پرسش، کافيست به يکي از پديده‌هاي مولود فناوري‌هاي نوين اشاره کنيم: «شبکه‌هاي اجتماعي فضاي سايبر».

شبكه‌ هاي اجتماعي، پيشينه‌اي به قدمت حيات بشر داشته و پيوندي آشکار با هم‌زيستي اجتماعي انسان‌ها در کنار يکديگر دارند. آنچه قابليت شبکه‌هاي اجتماعي عصر کنوني را از گذشته متمايز مي‌سازد،  بستر شکل گيري شبکه‌ هاي اجتماعي و مکانيزم‌هاي ارتباطات دروني آنها است. اين قابليت‌ها، توانايي تغيير در معادلات سنتي قدرت را نصيب اين شبکه‌ها نموده است. کاستلز[1] ويژگي‌هاي عمده شبکه‌هاي اجتماعي فضاي سايبر را  در انعطاف‌پذيري (بازسازي و واکنش‌پذيري در برابر تغييرات محيطي)، مقياس‌پذيري (کوچک و بزرگ‌ شدن) و توانايي تداوم حيات، بدون وابستگي به مرکزيتي واحد ذکر مي‌کند.  قابليت مهم اين  شبكه‌ ها، امکان ورود كنشگران جديد و وجود فضاي تعامل گسترده با ديگران، توليد آزادانة محتوا، اشتراک‌گذاري دانش و اطلاعات، و استقلال آنها از مراکز قدرت رسمي است. در شبکه‌هاي اجتماعي فضاي سايبر، قدرت کنترل رسمي جريان اطلاعات، به نفع بازيگران جديد، محدود شده و شبکه روابط بين کنشگران، سرماية اجتماعي عظيمي را خلق کرده است. از يک سو، با گستردگي واسطه‌هاي انتشار اطلاعات، تمرکز قدرت در کنترل اطلاعات از ميان رفته است؛ و از سوي ديگر، کانون‌هاي قدرتي که در شبکه‌ هاي اجتماعي، پيرامون ارزش‌ها، ايده‌ها، و علايق مشترک شکل گرفته‌اند، در عرصه‌هاي اجتماعي، فرهنگي، سياسي و اقتصادي در نقش بازيگران قدرتمند، اظهار وجود کرده‌اند.

به دليل نوع بهره‌برداري که – به ويژه از يک سال گذشته – از شبکه‌هاي اجتماعي سايبر به عمل آمده،  شايد اين پندار را تقويت شده باشد که الگوي کارکرد شبکه‌هاي اجتماعي، عمدتاً تأثيرگذاري بر نهاد قدرت سياسي است. وقوع رخدادها و تحولات سياسي در خاورميانه، افريقا و انگلستان، مي‌توانند شواهد اين گمان عمومي  باشند. اگر چه نمي‌توان نقش تأثيرگذار شبکه‌ هاي اجتماعي را در اين رخداها ناديده گرفت، اما، نه منحصر نمودن نقش شبکه‌هاي اجتماعي سايبر به چنين کارکردي، مقرون به واقعيت است، و نه منتسب کردن علت غايي اين تحولات به شبکه‌ هاي اجتماعي، و ناديده گرفتن ساير علل موجبه. اين برداشت از نقش شبکه‌ هاي سايبري، همان چيزي است که برخي از آن به عنوان «توهم شبکه[2]» تعبير کرده‌اند. نکتة کليدي فهم عملکرد شبکه‌هاي اجتماعي و مرزبندي بين «توهم» و «واقعيت»  نيز در همين نکته نهفته است که آنچه در فضاي شبکه مي‌گذرد چه نسبتي با واقعيات فضاي فيزيکي دارد.

محدود کردن قدرت تأثيرگذاري شبکه‌هاي اجتماعي سايبر به جنبه‌هاي سياسي، نگرشي تک ساحتي به اين مقوله بوده و به معناي غفلت از ساير ابعاد قدرت اين پديده است. شبکه‌ هاي اجتماعي عمومي  سايبر، در عين حال که مي‌توانند کارکرد آموزشي، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي داشته باشند، داراي کارکردهاي سياسي هم هستند.  اما، هنگامي‌ که به موضوع قدرت نهفته در شبکه‌هاي اجتماعي سايبر اشاره مي‌کنيم، نمي‌توانيم به يک وجه آن اشاره کنيم، حتي اگر آن وجه، «غالب» باشد.

اکنون، رواج تجارت الکترونيکي و کسب و کارهاي آنلاين، جنبة اقتصادي شبکه‌هاي اجتماعي را از اهميتي چشمگير برخوردار کرده است. شرکت‌ها، سازمان‌ها و صاحبان کسب و کارهاي کوچک، مي‌توانند از طريق شبکه‌هاي اجتماعي تراکنش و داد و ستد مالي وسيعي داشته باشند. افزون بر ارتباطات صنفي که در بستر شبکه‌هاي اجتماعي تخصصي شکل مي‌گيرد و متضمن منافع اقتصادي عظيمي براي طرفين است، از ديدگاه تجاري، هر کاربر شبکه‌ هاي اجتماعي مي‌تواند يک مشتري بالقوه تلقي شود. داده‌هاي مربوط به رفتار کاربران در شبکه و تعاملات و علايق آنان مي‌تواند منبع اطلاعاتي مهمي براي شرکت‌ها، سازمان‌ها و دولت‌ها باشد. از اين رو،کشف علايق انبوه کنشگران شبکه و قرار دادن محصولات و خدمات مورد نظر در معرض ديد آنان، براي توليدکنندگان محصولات و خدمات اهميت ويژه‌اي دارد. مديران شبکه‌هاي اجتماعي، نيز با دريافت هزينه و در اختيار قرار دادن اطلاعات مرتبط با خدمات و توليدات شرکت‌ها، از مدل‌هاي گوناگوني براي انتشار حجم عظيمي از تبليغات در بين کاربران بهره مي‌برند. اين اطلاعات مي‌تواند از دو منبع پروفايل و محتواي تعاملات کاربران استخراج شود. شايد اشاره دقيق به حجم گردش مالي حاصل از تجارت الکترونيکي از طريق شبکه‌ هاي اجتماعي سايبر دشوار باشد، اما نگاهي به آمار ميلياردي کاربران شبکه‌هاي اجتماعي، مي‌تواند  پتانسيل اقتصادي موجود در آنها نشان دهد.

توانايي موج‌آفريني، فضاسازي، و بكارگيري ماهرانه نمادها، ارزش‌ها و الگوها، نمايانگر قدرت تأثيرگذاري فرهنگي و اجتماعي شبکه‌ هاي اجتماعي سايبر است. کنشگران شبکه‌هاي اجتماعي ممکن است يک نوجوان، يک فرد کهنسال تا يک دولت باشند. آنچه مهم است فضاي تکاپو و دامنه اثرگذاري آنان است. تلاش کنشگران شبکه‌هاي اجتماعي در اشتراک‌گذاري و تبادل اطلاعات، تعامل با ساير کاربران، شکل دادن به سلايق و جلب نظر آنان و پديد آوردن نوعي «قدرت نرم» است. به گونه‌اي که بتوانند از آن، در تداوم کنشگري خود در فضاي فيزيکي بهره ببرند. كنشگران اجتماعي، نهادها، و جنبشهاي فرهنگي با بهره بردن از همين ويژگي شبکه‌هاي اجتماعي، به ترويج ديدگاه‌ها، ارزش‌ها و حتي همگاني کردن مطالبات خويش پرداخته و با استفاده از حمايت‌هاي سايبري، از آن به عنوان اهرم فشار در فضاي فيزيکي استفاده مي‌کنند. قدرت سایبری می‌تواند برای رسيدن به اهدافي در درون  فضای سایبر، يا خارج از آن (فضاي فيزيکي) مورد بهره‌برداري قرار گيرد

اینترنت  تأثیر آشکار اما ناهمگونی در رسانه های جمعی کنونی برجای گذارده است. به دلایل گوناگون فرهنگی، اقتصادی و فناورانه، صنایع نشر و موسیقی، بطور خاص تحت تأثیر قرار گرفته اند، اگرچه حتی در این موارد هم الگوی تأثیر، یکنواخت  و قطعی نیست. این احتمال درستی است که روزنامه ها و شرکتهای صفحه و نوارهای صوتی قادر خواهندبود از قدرت نفوذ  برون خطی شان را در بخشهای که سودمند است. درست همانطور که اینترنت صنایع رسانه ای سنتی را نابود نکرد، کاربرد قاعده مند اینترنت جایگزین استفاده از سایر شکلهای رسانه ها نشده است. مطالعات اخیر نشان می دهد که بیشتر مردم همزمان رسانه ها را مورد استفاده قرار می دهند که عقیده کنار گذاشته شدن رسانه ها، اندیشه ای منسوخ است…

.                          متن کامل

پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ايران برگزار مي‌كند

هفدهمين سخنرانی علمی

اين نشست در تاريخ چهار شنبه  1390.7.20 ساعت 14 تا 16 در پژوهشگاه با حضور صاحبنظران و انديشمندان برگزار خواهد شد. سرفصلهای اين سخنرانی به شرح زير خواهد بود:

– مفهوم فضای سايبر

– ساز و كارهای ارتباطی فضای سايبر

– تعامل در فضای سايبر (شبكه‌های اجتماعی و وبلاگستان فارسی)

» شركت در سخنرانی‌ها منوط به نام‌نويسی در مهلت‌تعيين‌شده برای هريك از سخنرانی‌هاست و اولويت با افرادی است كه زودتر نام‌نويسی كنند.

» علاقمندان براي شركت در سخنرانی‌های علمی پژوهشگاه بايد برای نام‌نويسی، كاربرگهء نام‌نويسی الكترونيكی را تكميل كرده و بهرايانامه (پست الكترونيكی) مربوط ارسال كنند.

» مكان برگزاری سخنرانی‌های علمی، تالار اجتماعات پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ايران به آدرس تهران، خيابان انقلاب، تقاطع فلسطين، شماره 1090 طبقهء ششم است.

» سخنرانی‎های علمی پژوهشگاه همزمان با اجرا، در صفحهء » پخش زندهء سخنرانی‎های علمی پژوهشگاه به‌صورت زنده پخش مي‎شود.

» بینندگان اين سخنرانی‎ها می‌توانند در زمان سخنرانی، پرسشهای خود را  از طریق ایمیل مربوط (scirel@irandoc.ac.ir) مطرح نمايند.

در سالهاي گذشته  برچسب‌زدن (تگ‌زدن) در منابع اينترنتي رواج عمومي پيدا كرده است. بخشي از موفقيت سايتهايي مانند Delicious   Technorati, CiteULike,  LibraryThing, و  Flickrمرهون همين فعاليت تگ‌زني است. اين سايتها به كاربران اين امكان را مي‌دهند كه براي هر متن خبر و گزارش و كلاً محتواي توليد و منتشر شده، تصوير، فيلم، و صدا، كليدواژه (هايي) تعيين و درج شود تا در بازيابي و اشتراك‌گذاري محتوا سرويس‌هاي وب مورد استفاده قرار گيرد(Farrelly, 2009). ويژگي برچسب‌ها اين است كه بر اساس قواعد نمايه‌ساز اطلاعات، و مستند به يك نظام اصطلاحنامه‌اي نيستند، بلكه توسط كاربر انتخاب و درج مي‌شود. بدينسان انباره‌اي از مفاهيم توليد مي شود كه اطلاعات موجود را به يكديگر مرتبط مي سازد. وقتي تگ زدن با مشاركت يك عضو معمولي سايت/وبلاگ انجام مي‌شود.

فوكسونومي به خانواده‌اي تعلق دارد كه از آن با عنوان «رده‌بندي توزيع شده[1]» ياد مي‌شود. فوكسونومي تركيب دو واژه است: Folk/Folks + Taxonomy = Folksonomy كه توماس واندر وال[2]، در سال 2004 از آن به عنوان نوعي مديريت رده‌بندي مردمي ياد كرد. فوكسونومي روشي است كه با وب2 متولد شده است، با شرايط كنوني،حذف آن از وب دشوار و حتي امكان‌ناپذير است.

تصوير از : http://www.flickr.com/photos/mansszat/144478280/sizes/m

مزاياي فوكسونومي

– اندك بودن هزينه مقوله‌بندي محتوا؛

– نيازي به فهرست اصطلاحات و آموختن استفاده از آنها نيست؛

– بالا بودن ضريب بازيافت اطلاعات، به دليل اينكه برچسب‌هاي مناسب توسط كساني كه با محتوا آشنايي دارند انتخاب شده است؛

– اجتماعات، در حوزه موضوعي محتوا شكل مي‌گيرند؛

– تأثيرگذاري در بازيابي محتوا، به دليل نزديك بودن مفاهيم بكار رفته با زبان كاربران؛

– بازتاب دادن ديدگاه كاربران؛

– فراگير بودن و حاكميت عقل جمعي.

محدوديت‌هاي فوكسونومي

فوكسونومي، مراحل نخستين تولد خود را طي مي‌كند. هستي‌شناسان[3]، رويكرد فوكسونومي را بي‌ارزش مي‌دانند، چون فاقد سطح بالاتري از منطق صوري براي كمك به رده‌بندي همه چيزهاي موجود در فوكسونومي است. يعني ارتباط آن با بافت محتوا قطع شده است(Governor; Hinchcliffe and Nickull, 2009:183 &189).

فوكسونومي، هيچ مكانيزمي براي پيشگيري از انتخاب واژه‌ها توسط كاربر ندارد، حتي هنگامي كه ديگران به كاربرد آن واژه حساس باشند. وقتي مفاهيم مورد نظر كاربران به يك «برچسب» افزوده مي‌شود، به ناچار، نتيجه اين خواهد شد كه با يك فوكسونومي با مفاهيم چندگانه روبرو خواهيم بود. اين پديده، موجب مي‌شود كه امكان دانستن واقعيت هر چيز ميسر نشود و افزون‌بر‌اين، پايداري نشانه‌ها از ميان برود. در چنين حالتي، ما مي‌مانيم و «دال‌هاي شناور»، در حالي كه مدلول‌ها ثابت باقي مي‌مانند، ولي مفهوم با دال‌ها «قابل تغيير و بي‌قاعده»منتقل مي‌شود(Black, 2007:12). اين اين رويكرد بي‌انتها، از برچسب‌زدن دسته‌جمعي و ناهماهنگي سرچشمه مي‌گيرد كه مفعهوم نشانه برچسب از قطعيت برخوردار نيست و مفاهيم حالت سيال دارند و مفهوم كاملي كه از يك نشانه در نزد خالق آن است، عموماً در دسترس دريافت‌كننده آن نيست، واين موجب نوعي انقطاع در اشتراك و انتقال مفاهيم مي‌شود.

لانگر[4]بر اين باور است كه همه پيامها از مركب از دو مفهوم هستند، مفاهيمي كه بين ارتباط‌گران مشترك است (مفهوم صريح[5]) و ديگر، مفاهيمي كه شخصي و خصوصي است (مفهوم ضمني[6]) (Littlejohn and Foss, 2008). براي درك معني نشانه، هر دو مفهوم داراي اهميت هستند. «مفاهيم صريح» يا آشكار، به جز موارد هم‌آوا[7]،  در فوكسونومي وضعيت روشني دارند؛ فقط «مفاهيم ضمني» هستند كه با برچسب‌زدن ايجادكننده فوكسونومي به يك منبع خاص، به دريافت‌كننده آن منتقل نمي‌شود. همچنين، اين امكان وجود ندارد كه با استفاده از اطلاعات زمينه‌اي و بافت موجود، مفهوم ضمني را دريابد. در حالي كه در ساير رسانه‌ها، به ويژه در رسانه‌هاي تبادلي، چنين امكاني وجود دارد. از ديگر مشكلات كنوني فوكسونومي، مي‌توان به  فقدان كنترل مترادف‌ها،  فقدان سلسله‌مراتب،  فقدان استاندارد اشاره كرد.

درحالي‌كه، سوسور[8]، زبان‌شناس سوييسي و يكي از بنيان‌گذاران نظريه نشانه‌شناسي، بر اين باور است  كه مدلول يك واژه، با عين خارجي يا مصداق آن تفاوت دارد، رابطه بين دال و مدلول تغييرناپذير و معناي آنها ثابت است. همه مصاديق ممكن در جهان خارج با كاربرد آن واژه در ذهن تداعي مي‌شود. ازاين‌رو، نمي‌توان آزادانه هر واژه‌اي را براي اين رابطه مورد استفاده قرار داد(Littlejohn and Foss, 2008:107).

جنبه‌هاي اجتماعي برچسب‌ها:

– كاربران معمولاً مي‌توانند افراد كه برچسب‌ها را انتخاب كرده‌اند بيابند و ساير برچسب‌هاي آن افراد را دنبال كنند؛

– شكل‌گيري گروه‌هاي علاقمند در يك حوزه و تداوم رشد آنها؛

– عضويت در گروههاي گوناگون در شبكه‌هاي اجتماعي برچسب‌زني.

كاربران چيزهايي را برچسب‌ مي‌زنند كه به نظرشان در ميزان بازديد و ظاهر شدن محتوا تأثير مي‌گذارد. نتيجه استفاده فراوان از فوكسونومي نشان مي‌دهد كه برچسب‌زني مشاركتي ، از نظرمعنا‌شناسي براي كساني كه در پي جستجوي منابع و مقالات هستند، مفيد است، حتي اگر نامعتبر بودن اين روش پذيرفتني باشد، كارآمد و مفيد بودن آن قابل انكار نيست و تمايل كاربران به آن مشهود است (Governor; Hinchcliffe and Nickull, 2009:190-191).

برچسب‌ها به نوعي مبين ديدگاه كاربران است(Morrison, 2007). برچسب مي‌تواند بيانگر ارزش نمايان متقابل رابطه بين منابع و برچسب‌ها باشد. با برچسب زدن به منبع، تلاش مي‌شود ارزش و محتواي آن، بر اساس ديدگاه كاربران برجسته شود(Governor; Hinchcliffe and Nickull, 2009:37). فوكسونومي‌ها، با استفاده از اين روش برچسب‌زني، و دربرگرفتن جامعه بزرگ كاربران، به نوعي متكي به عقل جمعي هستند و احتمال اينكه در انتخاب مفاهيم آشنا و مطابق خواست عموم، موفق عمل كنند بيشتر است. البته كاربرد اين روش، به معناي ايراد كوچكترين خدشه به الگوهاي سنتي علمي و ناكارآمد جلوه دادن آنها نيست.

بيشتر مردم نمي‌دانند كه «غلط‌‌ياب» گوگل چگونه كار مي‌كند! سرويس گوگل، در واقع درباره واژه‌اي كه وارسي مي‌كند هيچ چيزي نمي‌داند. بلكه با استفاده از پيشينه جستجوهاي بسياري از كاربران، متوجه مي‌شود كه بيشتر آنها واژه مورد نظر را به شكل خاصي بكار برده‌اند، از اين رو، پيشنهاد جستجو با آنرا به كاربر پيشنهاد مي‌كند. اين يك مبنا براي برنامه‌نويسي «هوش جمعي» در بسياري از زمينه‌ها است. همين رويكرد «يادگيري از راه مشاهده» مي‌تواند براي برچسب‌ها نيز بكار رود. اغلب- اگر نه همه- سرويس‌هاي وب2 اين الگو را مورد استفاده قرار مي‌دهند. در ايجاد «نمايه‌هاي جستجو[9]» از همين سيستم استفاده مي‌شود(Governor; Hinchcliffe and Nickull, 2009:188).

فوكسونومي و زبان كنترل‌شده

فهرست‌هاي راهنما[10] يا طبقه‌بندي[11] موضوعي، توسط گروههاي معدودي از متخصصين براي كمك به افراد، در يافتن اطلاعات مورد نظرشان ساخته مي‌شوند. ما گونه‌هاي رايج از اين نوع طبقه‌بندي‌ها را در نظامهاي كتابخانه‌اي براي بازيابي اطلاعات سراغ داريم، مانند رده‌بندي[12] كنگره، رده‌بندي ديويي كه از تحت عنوان طبقه بندی سنتی، مثل تكسونومي از آنها ياد مي‌كنيم. گونه ديگر از اين نظام طبقه‌بندي موضوعي، در زبان كنترل شده نمايه‌سازي منابع اطلاعاتي، تحت عنوان «تزاروس[13]» يا اصطلاحنامه مي‌شناسيم. در اصطلاحنامه ساختار روابط بين مفاهيم به شكل درختي ايجاد مي‌شود و ارجاعات مفاهيم به يكديگر، و كيفيت روابط بين آنها (مانند اعم و اخص) يك شبكه معنايي شكل مي‌گيرد كه در سازماندهي و بازيابي اطلاعات چه بصورت دستي يا ماشيني نقش مهمي ايفا مي‌كند.

تكسونومي در مقابل فوكسونومي(Laniado, 2007).

نمايش فوكسونومي

از نظر نمايش برچسب‌ها ممكن است همه آنها مطابق شكل زير در سايت/وبلاگ درج شود و پركاربردترين آنها به با فونت بزرگتر نمايش داده شود. هر چه فراواني يك برچسب بيشتر باشد، فونت آن، به تناسب، بزرگتر نمايش داده مي‌شود و از اين راه مي‌توان حوزه محتوايي سايت/وبلاگ را تشخيص داد. 
گونه ديگر نمايش، ارائه آن بشكل فهرست ساده انبوه برچسب‌ها، با ذكر فرواني محتواي مرتبط است.

ذكر اين نكته حائز اهميت است كه نمايش برچسب‌ها، براساس شيوه اداره فوكسونومي، امكانات نرم‌افزاركاربردي و رابط كاربر، ممكن است متفاوت باشد، يا نمايش برچسب‌ها، مطابق الگوي اشاره شده نباشد.

پانوشت‌ها:

[1] distributed classification           [2] Thomas Vander Wal          [3] ontologists

[4] Langer               [5] denotation              [6] connotation

[7] homonym              [8] Saussure                 [9] Search indexes

[10] Directory            [11] Taxonomy                 [12] classification

[13] thesaurus

_______________ منابع _______________

Farrelly, Glen (2009) On Tags and Signs: A Semiotic Analysis of Folksonomies. Faculty of Information Quarterly, Vol 1, No 2 (2009).

https://fiq.ischool.utoronto.ca/index.php/fiq/article/view/20/64

Governor, James; Hinchcliffe, Dion and Nickull, Duane (2009) Web 2.0 Architectures. USA: O’Reilly Media, Inc.

Black, D. (2007) An introduction to structuralism and semiotics. [Lecture handout]. Victori.

Littlejohn, S. W., and K.A. Foss (2008) Theories of human communication. Belmont, CA: Thomson/Wadsworth.

Morrison, Jason (2007) Why Are They Tagging, and Why Do We Want Them To? Bulletin of the American Society for Information Science and Technology.Volume 34, Number 1, October/November 2007. pp.12-16.

Laniado, David (2007) A Semantic Tool to Support Navigation in a Folksonomy. airwiki.ws.dei.polimi.it/images/8/8a/Slide-hp-english.pdf

فضاي سايبر، به عنوان مولود تعامل انسان با فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي،  امكانات و الگوهاي نويني را براي تعاملات فكري و انديشه‌ورزي فرا روي جوامع عصر كنوني قرار داده است. اگرچه فضاي سايبر بدون ارتباط با واقعيات عيني و معمول در جوامع نيست اما به دليل فضا، امكانات، زيرساختها، ابزار، ويژگيهاي تعاملي، و ذهنيت كاربران، گفتمانهايي كه در آن شكل مي‌گيرد ويژگيها، ابعاد، و سازوكارهاي مختص به خود را دارد. بنا به تأكيد «بلومر» بين گفتمان و تكنولوژي رابطه‌اي جدايي‌ناپذير وجود دارد.

براساس آخرين آمار رسمي شرکت فناوري اطلاعات ايران ، تعداد کاربران اينترنت در ايران 25 ميليون و 600 هزار نفر است که 400 هزار نفر از آنها به اينترنت پرسرعت دسترسي دارند.  رشد آمار استفاده از اينترنت در ايران، موجب ملحق شدن تعداد بيشتري از شهروندان به فضاي مجازي شده و با تعامل در اين محيط، هم تأثير مي‌گذارند و هم تأثير مي‌پذيرند.  بطور طبيعي، عمده كاربران اينترنت، اقشار تحصيلكرده، دانشجويان و دانش‌آموزان هستند كه تأثيرپذيري آنان از محيط سايبر، در بلند مدت آثار عيني خود را در مقياسي وسيعتر نشان مي‌دهد.

اكنون فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي، با اثرگذاري بر ابعاد گوناگون ارتباطات، موجب پيدايش پديده‌اي به نام «فرهنگ سايبر» شده است. در فضاي فرهنگي سايبر، الگوهاي نوين گفتماني شكل گرفته است كه دامنه و ماهيت آن ناشناخته مانده است. در اين فضا، به نوعي، موضوع ايجاد فضاي كاملاً شخصي، به چالش كشيدن افكار و انديشه‌ها، نضج گرفتن پاره فرهنگهاي مجازي، تعامل بين‌فرهنگي، و قواعد گفتماني مبتني بر ارزشهاي فرهنگ سايبر مطرح است .

پيدايش مفاهيم و پديده‌هايي چون قدرت سايبري(Cyber Power)، سايبورگ(Cyborg)، سايبر دموکراسي (cyber democracy)، سايبرفيمينيسم(cyber feminism)، روانشناسي سايبر(cyber physiology)، كافه سايبر (cyber cafe)، روابط سايبري (cyber relationships)، گفتمان سايبر (cyberdiscourse) و  سايبر پانك (cyberpunk) از پيامدهاي ايفاي نقش فضاي سايبر در اين حوزه است كه‌ آشكار شدن  آثار اجتماعي چنين تعاملاتي، در يك پروسه دراز مدت، دور از انتظار نيست؛ چرا كه فضاي مجازي به موازات فضاي واقعي زندگي و به عنوان جزئي از آن و با ماهيتي متفاوت موجوديت يافته است.

كنشگران، علمي، فرهنگي، اجتماعي و سياسي نيز از اينترنت براي پيشبرد راهبردها و بسط الگوهاي گفتماني مورد نظر خود، از فضاي سايبر سود مي‌جويند. اين مهم در چهارچوب وبلاگستان و شبكه‌هاي اجتماعي محيط سايبر انجام مي‌شود.

اين باور وجود دارد كه غير قابل تطبيق بودن آنچه در فضاي سايبر مي‌گذرد با با واقعيتِ بيروني(واقعي) و وجود فاصله زياد بين آنها، امري خطرناک بوده و پيامدهاي زيانباري را به دنبال دارد. روشن نبودنِ انواع، ابعاد، الگوها، ميزان پايداري ، حوزه‌هاي گفتماني، و  ماهيت گفتمانهاي فضاي سايبر، از يك سو، و ساز وكارهايي كه اينترنت در خدمت اين گفتمانها قرار مي‌دهد، از سوي ديگر، موجب ناشناخته ‌ماندن ماهيت گفتمانها و  فقدان دسترسي به نقشه روشني از اين فضا خواهد شد.

به واقع، هم گفتمانهاي رايج در فضاي سايبر و هم سازوكارها و ابزار اينترنتيِ  آن، در ايجاد و توسعه و شكل دادن به دانش سهيم هستند. ابعاد تأثير اينترنت  شكل‌گيري، توسعه گفتمان در فضاي مجازي ايران ناشناخته است و هويت و الگوهاي اين نوع گفتمانها نيز ناشناخته مانده است. با  فقدان تبييني روشن از الگوهاي گفتمان كنوني فضاي سايبري ايران، در آينده نيز نمي‌توان سير تحولات گفتماني و تكوين آنها را در اين محيط رصد كرد.

از اوایل اسفندماه ۱۳۸۷ که فضای انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری به شدت داغ  و گاهی ملتهب می شد، در اندیشه مطالعه بر روی میزان تأثیر فضای سایبر در این انتخابات بودم. چرا که هیجان و شور رقابت در محیط سایبر، نشانی از بی‌سابقه بودن رقابت در فضای مجازی، به این وسعت در کشور ما داشت. با مراقبت کامل و با استفاده از امکانات نرم افزاری، فضای اینترنت را رصد نموده و مستندات لازم درباره نقش اینترنت در انتخابات پیش‌رو، گردآوری کردم. حجم اطلاعاتی و مستندات، به شکلی شگفت‌آورروز به روز افزونتر می‌شد! پیشینه و منابع علمی خارجی نیز مورد توجه قرارداده و در حد توان شمار قابل توجهی از منابع علمی گردآوری شد.  گویا، همه شواهد، نوید یک پژوهش علمی پرثمر و مفید را می داد! اما، علیرغم بکر بودن و ضرورت این پژوهش علمی ، شرایط به گونه‌ای رقم خورد که برای پژوهش فضای مناسبی نبود و اما و اگرهای بسیاری مطرح می‌شد که در یک کار پژوهشی، ممکن بود همه چیز را  دچار ابهام سازد. در واقع مسیر پژوهش به سمت دیگری کشیده می‌شد که از پاسخ دادن به پرسش یا پرسشهای پژوهش، باز می‌ماندم. اگرچه هنوز هم جای چنین بررسی علمی خالی است، اما، اقتضای کار علمی، و نه سیاسی، چیز دیگری است که امید است در این زمینه خاص، شرایط  آن فراهم شود.

اکنون، منابع الکترونیکی فراوانی به زبان انگلیسی، اعم از کتاب و مقالات و گزارشها را در اختیار دارم که می‌تواند منابع با ارزشی برای مرور ادبیات و پیشینه چنین پژوهشی باشد.اگر فرصتی بیابم، شاید هم به عنوان «مقاله مروری» حاصل برخی مطالعاتم را منتشر کنم. هنوز هم بر این باورم که این پژوهش یک کار ضروری است.

برای اطلاع علاقمندان، اطلاعات کتابشناسی برخی از منابع انگلیسی  مرتبط با موضوع رفتار سیاسی و محیط سایبر،  به تدریج در همین بخش منتشر می‌کنم :

این فهرست به تدریج کاملتر می‌شود

کتاب:

i

۱٫ A Guide to Finding a Smart Internet Strategy for 2000.(Brief Article): An article from: Campaigns & Elections by Mike Connell

2. A Matter of Faith: Religion and the 2004 Presidential Election by David E. Campbell

3. Air Wars: Television Advertising In Election Campaigns, 1952-2004, 4th Edition by West D

4. Arab Mass Media: Newspapers, Radio, and Television in Arab Politics by William A. Rugh

5. Are campaign finance laws ready for the Internet.(Bandwagon): An article from: Campaigns & Elections by Joseph E. Sandler and Neil P. Reiff

6. Avoid cyberspace rip-offs. (political campaigns through the Internet): An article from: Campaigns & Elections by Mike Connell

7. Black Politics and Black Political Behavior by Hanes Walton

8. Bloggers on the Bus: How the Internet Changed Politics and the Press by Eric Boehlert

9. Blogistan: The Internet and Politics in Iran by A. Srebeny and G. Khiabany

10. Buyer’s Guide: Political Internet Services. (Where to find it, Where to buy it: Using the Internet in Politics).: An article from: Campaigns & Elections

11. Campaigning Online: The Internet in U.S. Elections by Bruce A. Bimber and Richard Davis

12. Campaigns and Elections American Style (Transforming American Politics) by James A. Thurber and Candice J. Nelson

13. Case Studies: Using the Internet to Build Citizen Armies.: An article from: Campaigns & Elections by Roger Stone

14. Challenges of Expanding Internet: E-Commerce, E-Business, and E-Government : 5th IFIP Conference on e-Commerce, e-Business, and e-Government (I3E’2005), … in Information and Communication Technology) by Roch Glitho (Editor)

15. Circuits of Culture: Media, Politics, and Indigenous Identity in the Andes (Visible Evidence) by Jeff D. Himpele

16. Click On Democracy: The Internet’s Power To Change Political Apathy Into Civic Action by Grant Reeher, Steve Davis, and Larry Elin

17. Collective Intelligence: Mankind’s Emerging World in Cyberspace (Helix Books) by Pierre Levy and Robert Bononno

18. Communities in Cyberspace by Marc ASmith

19. Computers and the Law: An Introduction to Basic Legal Principles and Their Application in Cyberspace by Robert Dunne

20. Consultant Q&A: campaigning on the Internet. (Strategy & Tactics: Using the Internet in Politics).: An article from: Campaigns & Elections by Mary Clare Jalonick

21. Agbese, Aje-Ori (2006) The Role of the Press and Communication Technology in Democratization The Nigerian Story. New York: Routledge.

22. Ashby W. Ross (1999) An Introduction to Cybernetics. London: Chapman & Hall LTD.

23. Bangura, Abdoul Karim; Isayas, Dawit; Smith, Grald and Thomas, O. Micheal (1996)Political Behavior. USA: University Press of America.

24. Bell, David (2001) An Introduction to Cyber-cultures. UK: Routledge.

25. Desai, Nitin; et al. The Power of Ideas: Internet Governance in a Global Multi-Stakeholder Environment (2007) Wolfgang Kleinwächter (Ed.). Germany: Land of Ideas.

26. Dijk, Teun A. van (2007) Political discourse and political cognition.

27. Dodge, Martin and Kitchin, Rob (2001) Mapping Cyberspace. UK: Routledge.

28. Goldsmith, Jack and Wu.,Tim (2006) Who controls the internet? : illusions of a borderless. New York: Oxford University Press.

29. Janczewski, Lech J. and Colarik, Andrew M. (2008) Cyber Warfare and Cyber Terrorism. New York: Information science reference.

30. Kizza, Joseph Migga(1998) Ethical and Social Issues in the Information Age. New York: Springer-Verlag.

31. Kowalski, Robin M.; Limber, Susan P. and . Agatston. Patricia W (2008) Cyber Bullying: Bullying in the Digital Age. USA: Blackwell Publishing Ltd.

32. Schell, Bernadette H. (2007) The Internet and society: a reference handbook. California: ABC-CLIO, Inc.

33. Steven, A. Peterson (1990) Political Behavior: Patterns in Everyday Life. Sage Publications, Inc.

34. The Global Intercultural Communication Reader (2008) Molefi Kete Asante, Yoshitaka Miike,& Jing Yin (Editors). UK: Routledge.

35. Wallace, Patricia (1999) M. The psychology of the Internet. USA: Cambridge University Press.

36. Woshinsky, Oliv (2007)Explaining Politics: Culture, Institutions, and Political Behavior. Uk: Routledge.

استخراج اطلاعات کتابشناختی این چند کتاب هنوز میسر نشده، در اولین فرصت تکمیل خواهد شد

DEMOCRACY IN THE DIGITAL AGE CHALLENGES TO POLITICAL LIFE IN CYBERSPACE

Political Psychology

Handbook of Political Communication Research

Communicating in Cyberspace

Trust in Cyberspace

Psychological aspects of Cyberspace

Campaign and Election Reform A Reference Handbook Contemporary World Issues

Elections as Popular Culture in Asia

A Matter Of Faith Religion In The 2004 Presidential Election

The Internet national Elections

The Psychology of Media and Politics

The Social Logic of Politics Personal Networks as Contexts for Political Behavior

Typing Politics The Role of Blogs in American Politics

مقالات

Abendschön, Simone and Elff , Martin (2006) The Social Logic of Politics. Personal Networks as Contexts for Political Behavior.Politische Vierteljahresschrift, Volume 47, Number 2 / June, 2006

Anduiza, Eva; Cantijoch, Marta and Gallego, Aina (2007) Political Participation and the Internet: Descriptive Hypotheses and Causal. presented at the Symposium “Changing politics through digital networks:The role of ICTs in the formation of new social and political actors and actions”, Florence, 5-6 October 2007

Best, S.J. y Krueger, B.S. (2005). “Analyzing the Representativeness of Internet

Best, Samuel J. and Brian S. Krueger (2005). Analyzing the representativeness of Internet political participation. Political Behavior 27(2): 183-216.

Castells, Manuel (2005) Global Governance and Global Politics. PS, Political Science & Politics. Washington: Jan 2005. Vol. 38, No. 1; pp. 9-17.

George, Arthur and Robinson-Weber, sandra (1983) “The Mass Media, Political Attitudes, and Behavior”; Communication Research, Vol. 10, No. 4, 487-508 (1983).

John Gerstner (1999)The other side of cyberspace. Communication World. San Francisco: Mar 1999. Vol. 16, No. 4; pp. 11-19.

Kim, Ji-Young (2006) The impact of Internet use patterns on political engagement: A focus on online deliberation and virtual social capital. Information Polity, Volume 11, Number 1/2006, pp. 35-49

Knoke, David and Macke, Anne (1979) Toward a social indicators model of aggregate American political behavior: 1948–۱۹۷۶ .Political Behavior, Volume 1, Number 1 / March, 1979

Larson, James F. (1987) Global Television and foreign policy. Foreign Policy Association. No. 28.

Lee, Kwan Min (2006)Cyber Psychology & Behavior. August 2006, 9(4): pp. 415-422.

Ogbonna, Emmanuel and Harris, Lloyd C. (2007)Developing internet operations and subcultural dynamics: An exploratory study. Journal of Organizational Change Management, Vol. 20, No. 3, pp 388 – ۴۰۸٫

Political Participation”. Political Behavior, vol. 27, no. 2, pp. 183-216

Robbin, Alice and Buente , Wayne(2008) Internet Information and Communication Behavior during a Political Moment:The Iraq War, March 2003. Journal of the American Society for Information Science and Technology .May 13, 2008.

Wu, Denis(2005) Comparing Political Communication: Theories, Cases, and Challenges. Journalism and Mass Communication Quarterly. Columbia: Autumn 2005. Vol. 82, No. 3; pp. 742-744.

ّ█ محمود بابائي
ّ█ مقطع تحصيلي: دكترا
ّ█ رشته علوم ارتباطات
ّ█ چکيده
ابزارهاي ارتباطي اينترنت، به دليل نقش و تأثيري که در تعامل، اشتراک‌گذاري و ايجاد شبکه‌هاي ارتباطي در بين کنشگران فضاي سايبر دارند، يکي از محورهاي مورد توجه پژوهشگران و  مطالعات سايبري بوده است. اين پژوهش با استفاده از روش ترکيبي کمي(پيمايش)و کيفي (تحليل محتوا)، با هدف تحليل نقش سازوكارهاي ارتباطي اينترنت در شكل‌گيري الگوهای تعامل در فضاي سايبري ايران انجام پذيرفته است.  همچنين، گونه‌شناسي گفتمان‌هاي موجود در فضاي وبلاگستان فارسي، از جنبه پايداري- ناپايداري، وابستگي- استقلال، و  موضوعي به عنوان هدف فرعي پژوهش مورد توجه قرار گرفته است. صورت‌بندي فرضيه‌هاي اين پژوهش، بر پايه يافتن پاسخ به دو پرسش‌کلي بود که: نقش اين سازوکارهاي ارتباطي در شکل‌گيري الگوهاي دسترسي، بياني، کنشگري گفتمان‌هاي درون جامعه شبکه‌اي چيست؟ آيا الگوهاي انتشار، «توليد محتوا»، «شفافيت» و «گونه‌هاي گفتمان» در وبلاگستان فارسي، با کاربرد سازوکارهاي ارتباطي اينترنت دارند؟ با توجه به ماهيت فرضيه‌ها، از دو روش پيمايش (فرضيه‌هاي گروه «الف») و تحليل محتوا (فرضيه‌هاي گروه «ب») براي مطالعه استفاده شد. فرضيه‌‌هاي گروه «الف»که به روش پيمايش مورد مطالعه قرار گرفتند با هدف آزمون «وجود رابطه، بين سازوکارهاي ارتباطي اينترنت» ، و «الگوي کنشگري»، «الگوي دسترسي»، و «الگوي بياني» صورت‌بندي شد. نتايج آزمون فرضيه اول از گروه« الف» که به رابطه بين كاربرد سازوكارهاي ارتباطي، و الگوي کنشگري در گفتمان‌هاي فضاي سايبري ايران پرداخته بود، در سطح 1% خطا وجود رابطه بين اين دو متغير را به اثبات رساند(236/0=r). در آزمون فرضيه دوم از اين گروه، به وجود رابطه بين کاربرد سازوكارهاي ارتباطي و الگوي بياني گفتمان‌هاي فضاي سايبري ايران پرداخته شد که در سطح معني داري1% رابطه بين اين دو متغير تأييد و جهت مستقيم (459/0=r) بود. در فرضيه سوم نيز که به رابطه بين كاربرد سازوكارهاي ارتباطي و الگوي دسترسي  گفتمان‌هاي فضاي سايبري ايران پرداخته شده بود، نتيجه آماري، وجود رابطه را در اين فرضيه  در جهت مستقيم (211/0=r) تاييد کرد.در تحليل محتوا، چهار فرضيه صورت‌بندي شده بر پايه معني‌دار بودن رابطه بين کاربرد سازوکارهاي ارتباطي اينترنت در وبلاگستان فارسي، و «الگوهاي انتشار»، «توليد محتوا»، «شفافيت» و «گونه‌هاي گفتمان» مورد بررسي قرار گرفت. نتايج آزمون فرضيه «معني‌دار رابطه بين استفاده از سازوكارهاي ارتباطي و الگوي انتشار (بسط)» نشان داد که الگوي انتشار، با توجه به شاخصها (پيوند  به سايت‌ها و وبلاگ‌هاي ديگر، پيوندهاي ورودي، پيوندهاي وبلاگ در کاوشگر گوگل، پيوند به وبلاگ‌هاي موضوعي مشابه، «سن وبلاگ، تعدادبازديدكنندگان، و تعداد کامنتها براي هر پست)، رابطه معني‌داري با سازوکارهاي ارتباطي دارد. نتايج آزمون فرضيه دوم از اين گروه، به «وجود رابطه معني‌دار بين استفاده از سازوكارهاي ارتباطي و الگوي توليد محتوا » پرداخته بود که اين رابطه در مورد هشت شاخص (استناد ، قالبهاي توليد محتوا، طبقه‌بندي موضوعي، معيارهاي انتشار محتوا، و سطح فني توليد و انتشار محتوا، دوزبانگي، برچسب‌زني، و تعداد پست‌هاي وبلاگ)، معني‌دار نشان ‌داد. بين «استفاده از سازوكارهاي ارتباطي فضاي سايبر»، و « شفافيت گفتمان‌ها» در محيط سايبر نيز رابطه معني‌دار وجود دارد. آزمون آماري نشان داد که رابطه معني‌داري بين شاخصهاي شفافيت (الگوي نشر محتوا، شيوه بيان محتوا، سبک نگارش، شرايط مشارکت ، هويت کنشگر، تعامل با کنشگران ديگر از طريق دريافت بازخورد نظرسنجي، و پاسخ ‌گويي آنان به ديدگاه‌هاي کنشگران)، و کاربرد سازوکارهاي ارتباطي وجود دارد. فرضيه معني‌دار بودن رابطه بين «استفاده از سازوكارهاي ارتباطي فضاي سايبر در وبلاگها» و «گونه‌هاي گفتمان‌ها» نيز تأييد شد. نتايج اين پژوهش نشان داد که الگوهاي دسترسي، بياني و کنشگري در وبلاگستان فارسي و شبکه‌هاي اجتماعي ايراني، به عنوان دو کانون شکل‌گيري و رواج گفتمان سايبري، تحت تأثير چگونگي بهره‌مندي کنشگران از سازکارهاي ارتباطي است. کيفيت انتشار گفتمان‌ها، نيز تا حد زيادي با ابزارهاي ارتباط در جامعه شبکه‌اي مرتبط است. همان‌گونه که الگوهاي بياني، به لحاظ شيوه و قالب بيان، نوع‌شناسي گفتمان‌ها را با توجه به پايداري، مستقل بودن و گونه‌هاي موضوعي آنها با استفاده از سازوکارهاي ارتباطي در بستر شبکه ارتباط دارد. بدين‌سان، تعامل انسان -انسان در فضاي سايبر، بستگي به نوع ابزار ارتباط و تعامل انسان – رايانه دارد. در چنين شرايطي، نمي‌توان سطح تعامل در فضاي گفتمان‌هاي سايبر يکسان تلقي نمود و حکم يکسان در مورد آن جاري کرد.

کليدواژه‌ها: سازوکارهاي ارتباطي؛ شبکه‌هاي اجتماعي؛ فضاي سايبر؛ گفتمان سايبري؛ وبلاگستان فارسي.