خانم المیرا کریمی، دانشجوی دوره دکتری «علم اطلاعات و دانش‌شناسی» ایرانداک، امروز چهارشنبه سوم مهرماه ۱۳۹۸ از رساله خود با عنوان: «طراحی مدل مفهومی بازیابی اطلاعات کاربرمدار مبتنی بر هستی­شناسی  (مورد مطالعه پایگاه پایان­نامه­های پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران) با موفقیت دفاع کرد

راهنمایی این رساله به عهده من و سرکارخانم دکتر بهشتی بود و داوران آن: آقایان دکتر فریبرز خسروی، دکتر فریبرز درودی، و خانم دکتر علایی

برای خانم دکتر المیرا کریمی موفقیت بیشتر در همه عرصه‌های زندگی آرزو می‌کنم

المیرا کریمی، محمود بابایی، ملوک السادات حسینی بهشتی
پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران

چکیده:
هدف: نظام‌های اطلاع‌رسانی را بدون یافتن درکی روشن از مقوله‌هایی چون نیازهای استفاده‌کنندگان، چگونگی جستجوی اطلاعات توسط آنها، و چگونگی ارزیابی اطلاعاتی که دریافت می‌کنند، نمی‌توان به نحو مطلوبی طراحی کرد یا توسعه داد. این پژوهش به منظور بررسی رفتار اطلاع‌یابی کاربران، به تحلیل لاگ کاربران پایگاه اطلاعات گنج( ایرانداک) پرداخته است. آن چه در این پژوهش برای بررسی در نظر گرفته شده است،‌ ویژگی‌های معنایی جستجو و اصلاح جستجو در میان کاربران گنج است.
روش/رویکرد: روش این پژوهش، تحلیل گزارش‌های تراکنش است که یکی از روش‌های تجزیه و تحلیل پایگاه‌های اطلاعاتی به شمار می‌رود. در این پژوهش، لاگ کاربران پایگاه اطلاعات گنج در بازه زمانی سه ماهه ( از اردیبهشت تا مرداد 1395)از نظر ویژگی‌های معنایی تحلیل شد. ابزار این پژوهش سیاهه وارسی بود که ویژگی‌های معنایی را مدنظر قرار داده و به روش مشاهده انجام شد. تعداد کل جستجوهای دریافتی ده میلیون رکورد بود که آنها به جستجوهای حوزه علم اطلاعات ( با محدودسازی با اصطلاحات اصطلاحنامه در این حوزه) محدود شد. تعداد کل جستجوهای حوزه علم اطلاعات 106641 بود که تحلیل بر روی آنها انجام گرفت.
یافته‌های پژوهش: تحلیل معنایی جستجوها، وجود رابطه‌های معنایی را بین جفت‌های اصطلاحات مبتنی بر اصطلاحنامه در جستجوهای کاربر نشان داد. نتایج نشان داد که کاربران برای رسیدن به پاسخ مطلوب خود در پایگاه گنج جستجوهای خود را براساس روابط معنایی اصلاح می‌کنند.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش می‌تواند در بهبود سیستم گنج برای پاسخگویی به کاربر و برای پیشنهاد برای جستجو به کاربر به کار رود. به گونه‌ای که با آگاهی از این مسئله که کاربران اغلب تاکتیک‌های خاصی را در اصلاح پرس‌وجوی خود به کار می‌برند و از روابط معنایی خاصی در آن استفاده می‌کنند می‌توان پیشنهادات مناسبی را به آنها ارائه داد. به طوری که با جستجوی یک مفهوم خاص در موارد مشابه مفهوم دارای رابطه معنایی که اغلب مورد استفاده کاربران قرار می‌گیرد به آنها پیشنهاد شود.

واژه‌های کلیدی: رفتار اطلاعاتی کاربر، مطالعه کاربر، تحلیل لاگ، پایگاه اطلاعات گنج، روابط معنایی، هستی‌شناسی

متن کامل [PDF 475 kb]

(نویسنده همکار)

مقاله4 ، دوره 52، شماره 2، تابستان 1397، صفحه 79-107
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlib.2019.243678.1272

نویسندگان
معصومه لطیفی؛ نصرت ریاحی نیا؛ یحیی قائدی؛ محمود بابائی

چکیده
هدف: محبوبیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی در سراسر جهان رو به افزایش است؛ تمایل کاربران به ویژه قشر دانشجو به عضویت در شبکه‌ها نشان‌ از رضامندی حاصل از آن است که انگیزه آنان را به استفاده تقویت نموده است. متاسفانه در ایران نگاه منفی به تحولات فناوری در عرصه شبکه‌های اجتماعی و بی‌توجهی به انگیزه‌های مخاطبان ما را از شناخت علمی اینگونه انگیزه‌ها دور کرده است. بدین منظور این پژوهش با هدف شناسایی انگیزه‌های استفاده دانشجویان از شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک، اینستاگرام و تلگرام انجام شده است.
روش پژوهش: این پژوهش کاربردی، با روش‏شناسی کیفی و روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی هدایت‌شده انجام شد. نمونه‏ها هدفمند و بر اساس معیار از دانشجویان دانشگاه تهران گزینش شدند. در این پژوهش با 19 دانشجوی پر مصرف شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک، اینستاگرام و تلگرام مصاحبه نیمه ساختار‌یافته انجام شد.
یافته‌ها: نتایج حاصل از تحلیل یافته‏ها نشان از هدفمندی دانشجویان در بهره‌گیری از فضا و ظرفیت‌های شبکه‌ها می‌باشد. بطوری که استفاده از این شبکه‌ها نه به انگیزه جدید بودن و یا مد روز بودن بلکه به انگیزه برآورده شدن نیازهای آنان می‌باشد. بطوریکه سه انگیزه ارتباط و تعامل با دیگران، آزادی بیان و خود اظهاری از نیاز اجتماعی‌، دو انگیزه اطلاع‌یابی و اطلاع رسانی و کنجکاوی از نیاز شناختی و دو انگیزه تفریح و سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت و تنهائی از نیاز عاطفی نشات می‌گیرد.
کلیدواژه‌ها
انگیزه؛ دانشجویان؛ شبکه‌‌های اجتماعی؛ استفاده

متن کامل

محتواي موجود در وبلاگستان فارسي مي‌تواند از شاخص‌هاي وضعيت تکاپوي فرهنگي، اجتماعي و کنشگري سياسي جامعة ايران باشد. محتواي وبلاگستان باز نمایی هويت افراد و گروه‌ها در بخشي مهم از فضاي سايبر است که هم معرف فرد و هم فضاي تنفس جامعه است. اين پژوهش با پيمايش ديدگاه 384 وبلاگ‌نويس و تحليل محتواي 384 وبلاگ از وبلاگستان فارسي، به دنبال اين پرسش‌هاي اساسي بود که توليد اين محتوا در چه وضعيتي است و وبلاگ‌نويسان چه نگرشي به توليد محتوا دارند. يافته‌هاي پژوهش، از يک سو وجود نوعي رکود در توليد محتوا و رواج کپي‌برداري وسيع از مطالب وبلاگ‌ها و سايت‌ها، و از سوي ديگر، تنوع موضوعي، به ويژه استفاده از قالب‌هاي متنوع رسانه‌اي را نمايان کرد. افزون بر اين، فقر مهارت‌هاي فني وبلاگ‌نويسان را به شکل چشمگير در جامعة مورد مطالعه پديدارنمود. براي آزمون فرضيه‌ها و پاسخ به پرسش‌هاي پژوهش، به دو روش متفاوت کمي و کيفي تکيه شد و نتايج مرتبط با آن‌ها نيز بنا به ضرورت به طور جداگانه توصيف و تحليل گرديد. در نتيجه‌گيري کلي پژوهش، لازم است نوعي تلفيق و آميختگي بين نتايج هر دور روش ايجاد شود و با ارزيابي نتايج، تناسب يافته‌ها و پاسخ‌ها را با فرضي‌ها و پرسش‌هاي پژوهش در يک نگرش کلي جمع‌بندی شود.

متن کامل

نشریه گفتمان علم و فناوری دوره دوم سال 1395 شماره 1

محمود بابایی، استادیار پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران: کتابداران، کلیدداران گنج دانش هستند

نمی‌دانم عبارت «کلیدداران گنج دانش» را در کدام نوشته دیده‌ام، اما برای توصیف حرفه کتابداری، نخستین توصیفی است که به ذهنم می‌آید همین عبارت است.

به گزارش ستاد خبری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، محمود بابایی ضمن بیان این توصیف گفت: «اساس این توصیف، شاید بر گرفته از کار خزانه‌داران گنج مادی و جواهرات باشد، اما به گمانم  با این تعبیر شاید آسان‌تر بتوان به توصیف حرفه کتابداری پرداخت. حکم‌رانان همواره امین‌ترین، دست‌پاک‌ترین و دقیق‌ترین افراد خود را به سمت خزانه‌داری می‌گماشتند تا سرمایه مملکت از دستبرد نااهلان و سارقان در امان باشد و حساب دخل و خرج، به موقع و درست به آنان گزارش شود. این سنتی است که از دیرباز برای حراست و صیانت از سرمایه‌ مادی جاری بود است. ما، کتابخانه‌ها را محل ذخیره دانش و اندوخته علمی بشر می‌دانیم. جایی که منابع علمی نه به شکل انبار، بلکه با روش و نظام معنی‌داری سازماندهی شده و شیوه دسترسی به آن‌ها نیز از منطق خاصی پیروی می‌کند. کسی که این نظام‌مندی و منطق دسترسی را ایجاد و اجرا می‌کند کتابدار است. اینان، هر دو بر دو گونه از گنج‌های بشری تسلط دارند.»

این استاد حوزه کتابداری با بیان اینکه مدیریت و بهره‌برداری از گنج دانش بشر مقوله ساده‌‌ای نیست، بلکه ماهیتاً کاری پیچیده و تخصصی و به تناسب گونه مخاطبان دارای سطوح گوناگونی است افزود: «گنج و ثروت نهفته در خزانه‌ها می‌تواند موتور محرک فعالیت‌های اقتصادی و عمران و آبادانی و رسیدن به رفاه بشر باشد؛ پیش‌نیاز دست یافتن به چنین هدفی، بهره‌مندی از دانش و توانایی علمی مرتبط و مهارت کاربرد منابع است. سرمایه مادی بدون پیوند با اندیشه پویا و دانش اندوخته در منابع علمی، نه تنها آبادانی و رفاه را به ارمغان نمی‌آور،د بلکه خود منشأ مفاسد بسیار می‌شود.»

استادیار پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران اظهار کرد: «خزانه‌داران گنج یا ثروت مادی بشر برای حفظ و فزونی ثروت خود، باید راه ارتباط و پیوند با کلیدداران گنج دانش بشر را بیابند و در سایه این پشتوانه اطلاعاتی و علمی است که می‌توانند به دارایی‌ خود ببالند. کتابخانه‌‌ها به عنوان میراث و منبع تجربه و دانش بشر، نه تنها پشتوانه کاربرد منابع مالی و انسانی است، بلکه خود ثروت‌زا است و با دسترسی مناسب به آن، تولید ثروت نوین نیز میسر می‌شود. مهم این است که با کمک کلیددار این گنج عظیم که همه بشریت در تولید آن سهیم هستند، بتوان به رگه‌های پنهان و عمیق  این گنج دست یافت.»

محمد بابایی در رابطه با پیوند ندادن این دو گنج، منابع مادی و منابع علمی و اینکه عدم این پیوند زیان‌های بی‌شماری را برای بشر در پی داشته است اظهار داشت: «زمانی مرکانتیلیست‌ها در اروپا، بر این باور بودند که منشا و منبع اصلی ثروت اقتصادی طلا و نقره و جواهرات است. بر همین اساس، گردآوری فلزات قیمتی یکی از ارکان فعالیت‌شان بود. چنین گمان می‌کردند که این دارایی‌ها، در کنار تدابیر دیگر، اقتصادی مولد و رفاهی مطلوب را به دنبال خواهد آورد. آنها نمی‌دانستند که این ثروت اقتصادی، بدون نیرویی به نام دانش علمی، چون آبی راکد است. شکست این مکتب فکری و به تاریخ پیوستن آن، نشان داد که ثروت واقعی، سرمایه‌های فکری و دانش ثروت آفرین است.»

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه اکنون کسی برای راهی که مرکانتیلیست‌ها گشودند اعتباری قائل نیست، گفت: «این تجربه به دانش تبدیل و جزییات این رخداد در منابع علمی ثبت شده است. کتابخانه‌ها نه تنها گنجینه افکار  نوین و ابداعات و ایده‌پردازی است، بلکه از این جهت که تجارب بشر در آن مکتوب شده و یا به شکل دانش در آن ذخیره شده، دارای اهمیت است. رازهای دسترسی به این ثروت، نزد کتابداران است.  کتابداران مهارت‌های علمی خود را بکار می‌گیرند تا دست صاحبان منابع مادی را در دست میراث دانش بشری بگذارند. همین‌قدر که اکنون اطلاعات و منابع اطلاعاتی، به خودی خود، نوعی ثروت -حتی مادی- تلقی می‌شوند، بیانگر ضرورت همگامی و همراهی این دو گنج است.»

بابایی ضمن بیان این نکته که کتابداران فقط نگهبانان گنج دانش بشر نیستند، گفت: «این تعبیر، به تنهایی تعبیری ناقص، سبک و ناپخته از کتابداری است. این رو توصیف من از فعالیت کتابدار، صرفاً تأکید بر میراث‌دار بودن دانش بشری نیست، بلکه کتابداران هم مروج دانش بشری هستند و هم نقش کلید در توسعه و فزونی گنج دانش دارند. کتابداران راه دسترسی به این گنج را هموار کرده و بدین‌سان در تولید ثروت علمی و اقتصادی سهیم می‌شوند. کافی‌ است جویندگان دانش با تکیه بر اخلاق علمی و دوری از نخوت و احساس بی‌نیازی، کتابداران را به عنوان مشاوران علمی در دسترسی به منابع بدانند. این‌ها، عبارت‌هایی حماسی و شاعرانه درباره کتابداران نیست، بلکه شاید ساده‌ترین توصیف از حرفه و مسئولیت کتابدار باشد.»

پیوند به منبع: نهاد کتابخانه های عمومی کشور

پیوند به منبع در دسترس: پورتال اداره کل کتابخانه های استان مرکزی

1395/8/24 دوشنبه

پنجاه و سومین نشست ترویج خواندن با موضوع «آینده‌ خواندن» در حالی برگزار شد که محمود بابایی و علیرضا کرمانی به تحلیل نقش رسانه‌های همگانی بر شیوه‌ مطالعه پرداختند.

به‌گزارش خبرگزاری مهر به نقل از  اداره ‌کل روابط ‌عمومی و امور بین‌الملل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نشست «آینده خواندن» با حضور کارشناسان، کارکنان و مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.

بر اساس این گزارش دوشنبه ۲۹ شهریور کتاب‌خانه مرجع کانون پذیرای مهمانانی بود که به تفصیل با نقش رسانه‌های جمعی و تاثیرات فضای الکترونیکی و سایبری بر مطالعه آشنا شدند.

نخستین سخنران این نشست محمود بابایی دکترای تخصصی علوم ارتباطات و مدرس دانشگاه بود. او با یک پیش درآمد سخنان خود را آغاز کرد: «ارتباطات پدیده‌ای فراگیر است و فن‌آوری اطلاعات واقعیتی است که بر جامعه و پدیده‌های اطراف آن تاثیر می‌گذارد. اما فن‌آوری اطلاعات صرفا ابزار نیست. فن‌آوری فرهنگ است و دانش. در همین حال است که «پستمن» به عنوان یک منتقد جدی معتقد به امپریالیسم فن‌آوری اطلاعات است. در همین راستا در تعریف جامعه اطلاعاتی هم شکاف زیادی دیده می‌شود. عده‌ای می‌گویند این امر ما را به نابودی می‌کشاند و ادامه بهره‌کشی از انسان‌ها است. اما گروه دیگری به آن خوش بین‌اند. پس می‌توان گفت که نمی‌شود به‌طور قطع ادعا کرد که جامعه‌ی جهانی موافق یا مخالف این تغییرات است یا خیر.»

نویسنده‌ی کتاب‌های نشر الکترونیکی و یادگیری الکترونیکی ادامه داد: «گزاره‌ی دومی که باید به آن پرداخت عدم دسترسی فن‌آوری اطلاعات به شگل گسترده و فراگیر است. پیامد این موضوع گسترش ارتباط سیار و محتوای مربوط به این زیرساخت در یک نقطه و فقر نسبی در سوی دیگر است. در چنین شرایطی نوعی ناهماهنگی در رشد ایجاد می‌شود که در جغرافیای یک کشور هم قابل رویت است. این پدیده بر ساختار شهر یا بر خانواده نیز تاثیر دارد. لذا در یک جا کتاب الکترونیکی وجود دارد و در جایی دیگر خیر. پس در این بسترهای جداگانه است که باید اتفاق‌ها سنجیده شود.»

دکتر بابایی پس از این مقدمه سوالی را مطرح کرد: «چرا پدیده خواندن در این عرصه اهمیت دارد؟»

او ادامه داد: «بیایید تصور کنیم که خواندن فعالیتی است برای انتقال دانش بشری و میراث را حفظ می‌کند. اما فضای سایبری چه ارتباطی با این فضا دارد. بگذارید چند تعریف را ارایه کنیم. مفهوم فضای سایبری چیست؟ فضای سایبری متشکل است از زیرساخت‌های سخت افزاری، پلت‌فرم‌های ارتباطی، بسترهای نرم‌افزاری و ساز و کارهای ارتباطی. باید تعاملی بین افراد ایجاد شود و تعاملی بین انسان و سخت‌افزار و نرم‌افزار تا این فضا شکل بگیرد. برآیندش تمام این اتفاقات و تعاملات است که فضای سایبری را شکل می‌دهد.

وی گفت: «ما محتوا را به چند شکل می‌شناسیم: چاپی، الکترونیکی (مثل فایل) و در نهایت محتوای سیال که همان شبکه‌های اینترنتی مانند ویکی‌پدیا هستند. ما نمی‌توانیم نام و ساختاری برای آن‌ها قایل شویم چون امکان تغییر شکل دارند. پس فن‌آوری اطلاعات بر شیوه‌ی نوشتن تاثیر داشته است. امروزه نوشتن صرفاً نوشتن کتاب نیست. در واقع نوشتن خواندن را تکمیل می‌کند. انسان‌ها دارای ایده‌های متفاوت‌اند و برداشت آن‌ها از معانی متفاوت است. پس در بیان و نوشتن متفاوت عمل می‌کنند. در ۳۰۰ سال گذشته برداشت ما از یک چیز خواندنی متفاوت بوده است تا ۲۰ سال اخیر. نتیجه آن‌که شرایط و اقتضای زمانی و مکانی در شیوه‌ی نوشتن و خواندن تاثیر دارد.»

این استاد دانشگاه ادامه داد: «قواعد نوشتاری در فضای سایبر به شدت تغییر کرده است. سبک نوشتار دستخوش تغییر شد (خلاصه‌نویسی و عامیانه‌نویسی) این فضا بی پرده و صریح است. تلفیق نوشتار با نشانه‌های سجاوندی و تصویری مثل بولد کردن و رنگی کردن نیز تاثیر فراوانی بر نوشتار داشته و دارد. ما در نوشتن دیجیتال محدودیتی نداریم. قالب‌بندی صفحه در خواندن‌ آن تاثیر می‌گذارد. پس فضای سایبر این امکان را به همه داده تا دریافت معنا برای آن‌ها کاملاً متفاوت باشد. نوشتن سایبری فضایی مشارکتی را فراهم می‌آورد. افراد در تکمیل اطلاعات می‌توانند دخیل باشند. خبری منتشر می‌شود که می‌توان صوت یا تصویر را به ‌آن افزود و این اتفاق شاید از سوی فردی دور از فضای جغرافیایی رخ دهد. لذا شرایط جدید امکان غنی شدن متن را فراهم آورده و محتوا صرفا متن نیست. در چنین شرایطی باید پذیرفت که شکل ارایه‌ی اطلاعات متفاوت شده و میزان مطالعه را باید در بستری جدید ارزیابی کرد.»

این سخنران در ادامه سخنانش درباره خواندن اجتماعی گفت: «پیش از این نیز خواندن اجتماعی وجود داشته. در قهوه‌خانه‌ها افراد بعد از شنیدن داستان درباره تجربه‌های‌شان یا اما و اگرها صحبت می‌کردند. این روزها شبکه‌هایی درباره‌ی کتاب تشکیل شده و افراد تجربیات خود را به اشتراک می‌گذارند. منابع در این شبکه‌ها به اشتراک گذاشته می‌شوند و تجربه‌ی خواندن اجتماعی با تغییر شکل همچنان مفید واقع می‌شود.»

او با نمایش اسلایدهایی به مربیان و کارشناسان اثبات کرد که معضل مطالعه‌ی کتاب چاپی مساله‌ای فراگیر نیست و همچنان در سراسر دنیا این شیوه از خواندن مرسوم است؛ و گروه‌های متفاوت با نیازهای متفاوت از فضای مجازی یا از مطالعه‌ی غیر حرفه‌ای استفاده می‌کنند: «دانشجویان نیازمند تهیه‌ی مقالاتی هستند لذا در کتابخانه‌ها اطلاعات خود را در فضای اینترنت یا در کتاب‌های الکترونیکی جستجو می‌کنند. آن‌ها ده‌ها کتاب را ورق می‌زنند و تنها چند صفحه‌ی آن را مطالعه می‌کنند؛ ‌ جستجوی عمیق بین آن‌ها مفهوم خود را از دست داده است لذا در بسیاری از موارد آن‌ها در دامنه‌ی آماری قرار می‌گیرند و البته داده‌های مطلوبی به دست نمی‌آید. آنچه آمار جهانی نشان می‌دهد استقبال مردم از کتاب‌های چاپی الکترونیک و در نهایت صوتی است.»

دکتر علیرضا کرمانی سخنان خود را با رد آمارهای متناقض میزان مطالعه در ایران آغاز کرد. او آمارهای ارایه شده توسط نهادهای مختلف را برابر با سرانه‌ی مطالعه در کشورهای توسعه یافته عنوان کرد و آن‌ها را نادرست خواند. او به شکست سیاست‌های کتاب‌خوانی در ایران اشاره داشت: «پاسخ‌هایی به چرایی این امر داده می‌شود. کتاب نمی‌خوانیم چون نیازی به آن احساس نمی‌کنیم. چون از شک کردن در نظریه‌هایمان می‌ترسیم. چون کتاب خواندن سخت است. چون چیزی برایمان جدی نیست. چون به تناقضات خود آگاه نیستیم. اما این جواب‌ها روان‌شناختی است. چیزی که مهم است یک پاسخ جامعه‌شناختی است به این اتفاق است. جامعه شناسی علم بررسی متن و ساختار است و به فرد کاری ندارد. به نظر می‌رسد که پاسخ اصلی یافت نمی‌شود چون تا به حال به بستر اصلی آن توجه نشده است.»

این مدرس جامعه‌شناسی کودک سخنان خود را با بررسی نظریه‌های «پستمن» درباره‌ی کودکی ادامه داد و درباره‌ی عاملیت کودکان در جهان معاصر سخن گفت. در نهایت او به مقایسه‌ تاثیرات تلویزیون بر کمرنگ شدن خواندن اشاره داشت: «پستمن معتقد است کودکان به دلیل عدم توانایی خواندن ناتوان‌اند. از نطر او خواندن توانایی‌ای بزرگسالانه است. کودکان در گذشته فاصله‌ زیادی با بزرگ‌سالی داشتند اما تلویزیون سرآغازی شد برای از بین رفتن تمایز کودکی و بزرگ‌سالی. تلویزیون به افشای اسرار مگوی بزرگسالان پرداخت. آنچه در پرده بود از پرده بیرون افتاد.»

دکتر کرمانی ادامه داد: «تلویزیون سرآغازی شد تا کودکان چندان نادان نباشند. تلویزیون دانایی بچه‌ها را دچار رشد کرد. اما توانایی چه؟ آیا آن را نیز تقویت کرد. این همان نقطه‌ای است که کارشناسان و ‌پژوهش‌گران را به تامل واداشت.»

پس از آن این سخنران به بررسی تاثیر سایر فضاهای الکترونیک و مجازی بر سواد کودکان پرداخت.

این پژوهش‌گر حوزه جامعه‌شناسی کودکی گفت: «آنچه در مورد آینده خواندن می‌توان قلمداد کرد این است که خواندن عملی خواهد بود دیالوگ گونه تا مونولوگ. رسانه‌های جدید بر خلاف تلویزیون که تهدیدی محسوب می‌شد فرصتی برای خواندن‌اند.

با تعاریف جدید، سواد خواندن و سطح مطالعه کودکان بیشتر خواهد شد. مطالب خواندنی از کتاب فراتر خواهد رفت و رسانه‌های دیگری جای آن را خواهند گرفت. ویژگی این رسانه‌ها تعاملی بودن ‌آن‌هاست.»

او ادامه داد: «آینده‌ی خواندن چنین است: با کمرنگ شدن مرزهای بزرگ‌سالی گروه‌های سنی متفاوت به سوی کتاب‌های بزرگ‌سالان خواهند رفت و بسیاری از کتاب‌های بزرگ‌سالان دیگر کتاب‌های خواندنی برای کودکان خواهند شد. از طرفی با جهانی شدن، فضایی به وجود آمده که کودکان زبان مشترکی دارند. در این فضا شیوه‌ی خواندن و دانستن متفاوت خواهد بود چرا که ما قدم به دنیای پسامدرن خواهیم گذاشت.»

زهره نیلی

شناسهٔ خبر: 3775000 – چهارشنبه ۳۱ شهریور ۱۳۹۵ – ۱۳:۰۷

http://www.mehrnews.com/news/3775000

دکتر محمد ابویی اردکان
داتشیار دانشگاه تهران. دانشکده مديريت

دکتر محمود بابایي
استادیار پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران

چکيده
وبلاگستان فارسي، يکي از عرصه‌هاي مهم کنشگري ديني، علمي، فرهنگي، اجتماعي و سياسي در فضاي سايبر ايران است.ابزارهاي ارتباطي اينترنت،  الگوهاي ارتباط بين کنشگران- کنشگران، کنشگران- محتوا،  و ساير الگوهاي ارتباط بين فردي را تحت تأثير قرار داده است. اين مقاله ضمن بررسي نظري پديدة وبلاگ، به طور خاص، نتايج يافته‌هاي پژوهشي که با استفاده از روش تحليل محتوا و تکنيک وب‌سنجي، وضعيت استفادة کنشگران فضاي وبلاگستان فارسي از سازوکارهاي تعاملي و ارتباطي در وبلاگ‌ها را مورد مطالعه قرار داده است، منعکس مي‌نمايد. نتايج اين مطالعه، نشان مي‌دهد که رابطة معني‌داري بين استفاده از سازوکارهاي ارتباطي و تعاملي و الگوهاي شفافيت،انتشار و الگوي توليد محتواي گفتمان‌هاي فضاي سايبري ايران وجوددارد .

کليدواژه‌ها:  الگوي انتشار، الگوي شفافيت، الگوي توليد محتوا، سازوکارهاي ارتباطي، فضاي سايبر، وبلاگستان فارسي، وبلاگ‌نويسي

متن کامل مقاله

ماهنامه مدیریت ارتباطات شماره 66 . آبان 1394

محمود بابایی: مطلق گرایی در یادگیری الکترونیک از بین رفته است

گفت وگو از الهام عبادتی

محمود بابایی که معاونت پژوهشی پژوهشگاه علوم وفناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) را برعهده دارد، ازجمله مدیرانی است که آشنایی کاملی با فضای مجازی دارد و سا ل ها در زمینه اطلاعات و ارتباطات به فعالیت علمی و حرفه‌ای اشتغال داشته است. وی دانش آموخته دکترای علوم ارتباطات از دانشگاه علامه طباطبایی است و به عنوان استادیار  پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران مشغول تدریس و پژوهش است. بابایی صاحب آثاری چون  « نیازسنجی اطلاعات »  و  « نشر الکترونیکی » نیز هست تألیف کتابی با عنوان « یادگیری الکترونیکی » و تجربیات بسیار وی در این زمینه بهانه‌ای شد تا با ایشان درباره مفهوم یادگیری الکترونیک گفت‌وگویی داشته باشیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید. متن کامل گفتگو

منبع: نهاد کتابخانه های عمومی کشور

متن کامل سه کتاب نيازسنجي اطلاعات، نشر الکترونيکي، و مقدمه‌اي بر يادگيري الکترونيکي با دو قالب الکترونيکي«پي دي اف» و «يي پاب»  به طور رايگان در دسترس قرار گرفت.

دريافت متن کامل:

مقدمه‌اي بريادگيري الکترونيکي

نيازسنجي اطلاعات

نشر الکترونيکي

در حاشیه دومین نشست هم اندیشی (12)؛

استراتژی مجموعه سازی کتابخانه به استراتژی بازار نشر وابسته است

دکتر محمود بابایی، معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در خصوص فرآیند مجموعه سازی در کتابخانه های عمومی گفت: تعیین ویژگی های مجموعه، بدون نگاه به بازار نشر صحیح نیست.
دکتر محمود بابایی، معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، در گفتگو با روابط عمومی نهاد کتابخانه های عمومی کشور پیرامون مسأله مجموعه سازی در کتابخانه های عمومی اظهار داشت: یکی از نکاتی که در دومین نشست هم اندیشی مغفول ماند و بدان اشاره ای نشد، توجه به این نکته است که استراتژی مجموعه سازی کتابخانه به استراتژی بازار نشر وابسته است. یعنی بازار نشر تعیین می کند که ما چه چیزی را مجموعه سازی کنیم؛ آنچه به عنوان مجموعه وارد کتابخانه می شود، محصول بازار نشر کشور است که گاهی نسبت به آن اطلاع چندانی نداریم.
وی تصریح کرد: تعیین ویژگی های مجموعه، بدون نگاه به بازار نشر صحیح نیست. بازار نشر هم مدل کسب و کاری مخصوص به خود دارد و بر اساس سود و منفعت خود عمل می کند. برای یک ناشر مقرون به صرفه نیست که کتاب صرفا علمی تولید کند. باید ببینیم زمانی که از سویی نشر الکترونیک وارد میدان شده، و از سوی دیگر رفتار ناشران ما بر اساس مدل کسب و کار خودشان است، چه سیاستی را باید در پیش گیریم. آیا می توانیم، همچون سابق، استراتژی مجموعه سازی را با استراتژی بازار نشر همسو و همگرا کنیم!

بابایی ادامه داد:  چرا ناشر برخی از آثار را تولید نمی کند و تنها به نشر کتاب های خاصی می پردازد، چالشی است که باید به دنبال پاسخی برای آن باشیم. خیلی وقت ها اگر بخش دولتی نباشد، برخی کتاب ها هرگز منتشر نخواهند شد.

معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در ارزیابی دومین نشست هم اندیشی اساتید و مسئولان نهاد، بیان کرد: به عقیده من اینکه نهاد می تواند تمامی اساتید و صاحب نظران رشته علم اطلاعات و دانش شناسی را گرد هم آورد، موفقیت بزرگی است. سرمایه اجتماعی حاصل ارتباطات است؛ و نهاد کتابخانه ها در حال اندوختن سرمایه های بسیار ارزشمندی است.

منبع: نهاد کتابخانه های عمومی کشور

1394/3/4 دوشنبه

دکتر محمود بابایی

استادیار پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران

یادآوری: بخش قابل توجهی از این مقاله پیش از این در سایت منتشر شده است و همپوشانی زیاد با مطلب منتشر شده دارد. اما این مقاله کاملتر است

از زمان پيدايش اينترنت، اعتماد، در اين عرصه به‌عنوان یک عامل کلیدی موفقیت، به رسمیت شناخته شده است. هرچه عموميت و كاربرد اينترنت رشد مي‌يابد، امنيت و حريم خصوصي تراكنش‌هاي آنلاين اهمیت اعتماد را آشكارتر مي‌سازد. نبودن اعتماد، يكي از بزرگ‌ترين موانع دادوستدهاي آنلاين قلمداد شده است . در شرايط گوناگون، شكل‌گيري روابط در شبكه‌هاي اجتماعي، مي‌تواند با چالش «اعتماد» روبرو گردد. اين چالش مي‌تواند بر پاية انگاره‌هاي فرهنگي، يا برخاسته از شناخت و تصور کاربران از سازوکارهاي بکار گرفته شد فناوري ارتباطي باشد. اكنون كه حجم عظيمي از گردش اطلاعات، مبادلات بازرگاني و تعامل‌هاي انساني در بستر اينترنت انجام مي‌گيرد، اعتماد مي‌تواند يكي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي فعاليت در اين فضاي نوين باشد. اگر در تعامل‌هاي سنتي کنشگران/كاربران با استفاده از شاخص‌ها و رويه‌هاي رايج به اعتماد طرفيني دست مي‌يافتند يا در ميزان اعتماد خود در شبكة روابط اجتماعي از عنصر تجربه، آزمون، کندوکاو بهره مي‌بردند، اجتماع‌هاي آنلاين، با توجه به ويژگي‌هاي خاص خود، راه را بر چنين روش‌هايي بسته‌اند. اعتماد، نه به‌واسطه شناخت مستقيم و در فرايند ارتباطات و تعامل‌هاي چهره‌به‌چهره، بلكه از طريق يك عنصر «واسطه»، و بنا به اقتضائات موقعيت، و فضايي كه كنشگر در آن قرار مي‌گيرد، حاصل مي‌شود. اين عنصر واسط همان سازوكارهاي ارتباطي و فراهم‌كننده امكان تعامل در فضاي سايبر است.

متن کامل (pdf)

نخستین نشست هم‌اندیشی دبیرکل و مسئولان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و اساتید علم اطلاعات و دانش‌شناسی، بعد از ظهر یکشنبه (14 دی 1393) در سالن بیستون هتل انقلاب برگزار شد.

در آغاز ورود با احترام کامل خوشامدگویی انجام می‌شد و از میهمان می‌پرسیدند که آیا مایل هستید در نشست، دیدگاه خود را بیان کنید؟ من بی‌درنگ پاسخ دادم خیر! دلیل آن بی‌اطلاعی از محتوای نشست بود و این که قرار است چه موضوع‌هایی مطرح شود.

پس از نشستن در سالن، خبرنگاری تشریف آورد و خودش را معرفی کرد که از «نهاد» است. برای مصاحبه به دیگران استادان ارجاعش دادم که چاره نکرد و با احترام کامل به پرسش‌هایشان پاسخ دادم. البته در میانه نشست متوجه شدم که نکات مهمتری هم بود که باید در مصاحبه گفته می شد که نشد!

استدان سرشناس سخن آغاز کردند و گله و انتقاد و پیشنهاد و به ویژه تشویق مدیرکل جدید جنای مختارپور. سه یا چهار نفری سخن گفتند. مجری نام من را اعلام کرد که سخن خود را آغاز کنم. لحظه‌ای مبهوت ماندم گفتم شاید شباهت اسمی است؛ چون گفته بودم حرفی برای گفتن ندارم. با مکث، نکته‌ای که مایل بودم بیان کنم در قالب سه یا چهار جمله گفتم. آن هم مربوط به « جایگاه کتابخانه در رسانه‌ ها» بود. گفتار طولانی دیگران را خسته می‌کرد. این همه «عرض کنم که» «با سپاس از برگزاری و …» دهها جمله معترضه و بی‌فایده دیگر  می شود حذف کرد. سخن را به ساختار و زیرساخت و… کشاندن با چنین نشست‌هایی سازگار نیست.

گفتم: « در حال حاضر، حضور کتابخانه‌ها در رسانه ملی و مطبوعات بسیار کمرنگ است. پیشنهاد مشخص بنده، رسانه ای کردن کتابخانه‌هاست؛ باید برای حضور رسانه ای کتابخانه‌ها در کشور فکری شود». (متن کامل خبر بر روی سایت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور)

این پیشنهاد را می‌شود در یک میزگرد با حضور سه یا چهار متخصص به شکل گسترده مورد بحث قرار داد و به خروجی مفیدی دست یافت.

امید است «نهاد» متولی این کار بشود. به سهم خود، حاضرم مشارکت کنم

پایان نوشت!

دکتر نقشینه زمزمه کرد که قهوه‌ای بنوشیم. میهمان ایشان. با این کار، قید شام را میزدیم. دیر شده بود؛ مایل بودم نشست را ترک کنم. و رفتیم برای صرف قهوه… (نامش را یادم نیست) هیهات که دکتر نقشینه دیگر مرا در هتل انقلاب به قهوه دعوت کند؛گمان نکنم بدانید چرا!